ਲਿੰਗ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ?
Answers
Answer:
ਲਿੰਗ: ਨਾਂਵ ਦੇ ਜਿਸ ਰੂਪ ਤੋਂ ਜਨਾਨੇ ਜਾਂ ਮਰਦਾਵੇਂ ਭੇਦ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਆਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲਿੰਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਨਿਰਜੀਵ ਵਸਤਾਂ ਵੀ ਇਸਤਰੀ-ਲਿੰਗ ਅਤੇ ਪੁਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵੰਡ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਵੀ ਜਾਣ ਲੈਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਸ਼ਬਦ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਹਨ ਜੋ ਮਰਦ ਅਤੇ ਇਸਤਰੀ, ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਤਾਂਗੇ ਜਾਂ ਟੈਕਸੀ ਆਦਿ ਵਾਲਾ ਆਵਾਜ਼ ਦੇ ਕੇ ਆਖਦਾ ਹੈ " ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਸਵਾਰੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ "। ਇਥੇ ਇਹ “ਸਵਾਰੀ” ਸ਼ਬਦ ਮਰਦ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੀਵੀਂ ਵੀ।
ਮਰਦ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਾਹਰ ਦੇ ਕੰਮ ਕਾਜ, ਮਰਦ ਹੀ ਕਰਦੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਘਰਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ੍ਹ ਸੰਭਾਲ ਤੀਵੀਆਂ ਹੀ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਬਾਹਰ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਕੰਮ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਦਵੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂਵ ਵੀ ਮਰਦ ਰੂਪ ਨੂੰ ਹੀ ਪ੍ਰਗਟਾਉਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਹੁਣ ਜਿਵੇਂ ਜਿਵੇਂ ਤੀਵੀਆਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਅਤੇ ਪਦਵੀਆਂ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਦਵੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂਵ ਵੀ ਬਦਲੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਜਿਥੇ ਤੀਵੀਆਂ ਹੀ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਗੇ ਸਨ, ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਂਨ੍ਹਾ ਵਿਭਾਗਾਂ ਅਤੇ ਪਦਵੀਆਂ ਉਤੇ ਤੀਵੀਆਂ ਹੀ ਇਹ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰੰਤੂ ਹੁਣ ਇਹ ਸਭ੍ਹ ਕੁਝ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਰਸ ਦਾ ਕੰਮ ਤੀਵੀਆਂ ਹੀ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ ਪਰੰਤੂ ਹੁਣ ਮਰਦ ਵੀ ਨਰਸ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦ ਹੀ ਪ੍ਰਵਾਨਤ ਸਨ :- ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਅਤੇ ਪੁਲਿੰਗ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਕ ਤੀਜੀ ਲਿੰਗ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਲਈ ' ਖੁਸਰਾ ' ਨਾਂਵ ਬਹੁਤ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨਾਂ :- ਬੇਟੀ, ਇਸਤਰੀ, ਕੁੱਤੀ, ਘੋੜੀ, ਹਥਨੀ, ਸਰਦਾਰਨੀ, ਲੁਹਾਰਨ, ਕੰਘੀ, ਅਧਿਆਪਕਾ, ਮਾਸਟਰਾਣੀ, ਸੁਨਿਆਰੀ ਆਦਿ, ਇਸਤਰੀ ਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦ ਹਨ ਅਤੇ ਬੇਟਾ, ਮਰਦ, ਕੁੱਤਾ, ਘੋੜਾ, ਹਾਥੀ, ਸਰਦਾਰ, ਲੁਹਾਰ, ਕੰਘਾ,ਅਧਿਆਪਕ, ਮਾਸਟਰ, ਸੁਨਿਆਰਾ ਆਦਿ, ਪੁਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦ ਹਨ। ਤੀਜੀ ਲਿੰਗ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਨੂੰ ਹੁਣ ਤੱਕ,ਸਮਾਜ ਵਲੋਂ ਹੀਣਤਾ ਭਾਵ ਨਾਲ ਹੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਮਾਨਤਾ ਨਹੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ। ਇਸੇ ਲਈ , ਤੀਜੀ ਲਿੰਗ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ, ਲਿੰਗ ਜਾਂ ਪੁਲਿੰਗ ਦੇ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਵਖਰੇ ਨਾਂਵ ਨਹੀਂ ਘੜੇ ਗਏ।
ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ, ਅਗਾਂਹ ਵਧੂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਤੀਜੀ ਲਿੰਗ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਨੂੰ ਵੀ ਮਾਨਤਾ ਮਿਲਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਇਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਲਿੰਗ ਜਾਂ ਪੁਲਿੰਗ ਦੀ ਵੰਡ ਨੂੰ ਸਮਲਿੰਗੀ ਕਹਿ ਕੇ ਹੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿੰਗ ਤੋਂ ਇਸਤਰੀ-ਲਿੰਗ ਜਾਂ ਇਸਤਰੀ-ਲਿੰਗ ਤੋਂ ਪੁਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦ ਬਨਾਉਣ ਦੇ ਕੁਝ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਕੁਝ ਨਾਂਵ ਐਸੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉਤੇ ਉਹ ਨਿਯਮ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।
ਜੇਕਰ ਪੁਲਿੰਗ ਨਾਮ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਅਗੇ ਕੰਨਾ, ਬਿਹਾਰੀ, ਣੀ, ਨੀ, ਕੀ ਜਾਂ ੜੀ ਲਾ ਕੇ ਉਸਦਾ ਇਸਤਰੀ-ਲਿੰਗ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ