ਸੂਤੀ ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਧੌਣਾਂ ਆਸਾਨ ਹੈ ਕਿਉਂ?
Answers
ਪਾਲੀ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਿਉਤਪਤੀ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੇ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਮਤ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਪਾਠ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਪਾਇਡ (ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ) ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦਾ ਜਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਜਰਮਨ ਵਿਦਵਾਨ ਮੈਕਸ ਵੈਲੇਸਰ ਨੇ ਪਾਲੀ ਨੂੰ ਪਾਟਲੀ ਦਾ ਸੰਖਿਪਤ ਰੂਪ ਦੱਸਕੇ ਇਹ ਮਤ ਵਿਅਕਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਅਰਥ ਪਾਟਲੀਪੁਤਰ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਉਤਪੱਤੀਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਜਿਹਨਾਂ ਦੋ ਮਤਾਂ ਦੇ ਵੱਲ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਜਿਆਦਾ ਝੁਕਾਉ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਤਾਂ ਹੈ ਪਂ.ਵਿਧੁਸ਼ੇਖਰ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ ਦਾ ਮਤ, ਜਿਸਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪਾਲੀ, ਕਤਾਰ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਵਿਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਮਤ ਦਾ ਪ੍ਰਬਲ ਸਮਰਥਨ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪਾਲੀ ਕੋਸ਼ ਅਭਿਧਾਨੱਪਦੀਪਿਕਾ (12ਵੀਂ ਸਦੀ ਈ.) ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਵਿੱਚ ਤੰਤੀ (ਤੰਤਰ), ਬੁੱਧਵਚਨ, ਪੰਤੀ (ਕਤਾਰ) ਅਤੇ ਪਾਲੀ ਇਸ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਪਸ਼ਟ ਹੀ ਪਾਲੀ ਦਾ ਅਰਥ ਕਤਾਰ ਹੀ ਹੈ। ਪੂਰਵੋਕਤ ਦੋ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਲੀ ਦੇ ਜੋ ਪ੍ਰਯੋਗ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵੀ ਇਸ ਅਰਥ ਨਾਲ ਸਾਰਥਕਤਾ ਸਿੱਧ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬੁੱਧਵਚਨਾਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਜਾਂ ਪਾਠ ਦੀ ਕਤਾਰ ਦਾ ਅਰਥ ਬੁੱਧਘੋਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਦ ਵੀ ਧੁਨੀਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਤਾਰ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਪਾਲੀ ਦੀ ਵਿਉਤਪਤੀ ਨਹੀਂ ਬੈਠਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਉਸ ਦੀ ਆਸ਼ਾ ਕਤਾਰ ਦੇ ਅਰਥ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਦੇਸ਼ੀ ਸ਼ਬਦ ਪਾਲੀ, ਪਾੱਠ, ਪਾਡੂ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਸਬੰਧ ਜੋੜਨਾ ਜਿਆਦਾ ਉਪਯੁਕਤ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਾਲੀ ਸ਼ਬਦ ਪਿੱਛੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਹੋਇਆ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਭਿਧਾਨੱਪਦੀਪਿਕਾ ਵਿੱਚ ਜੋ ਪਾਲੀ ਦੀ ਵਿਉਤਪਤੀ ਪਾਲੇਤੀ ਰੱਖਤੀਤੀ ਪਾਲੀ, ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਬਤਲਾਈ ਗਈ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਵੀ ਇਸ ਮਤ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਪਾਲੀ ਮਹਾਵਿਆਕਰਨ ਦੇ ਕਰਤਾ ਭਿਕਸ਼ੂ ਜਗਦੀਸ਼ ਕਸ਼ਿਅਪ ਨੇ ਪਾਲੀ ਨੂੰ ਕਤਾਰ ਦੇ ਅਰਥ ਵਿੱਚ ਲੈਣ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਇਤਰਾਜ਼ ਕੀਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਮੂਲ ਤ੍ਰਿਪਿਟਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕ ਸਥਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਯੁਕਤ ਸਮ-ਅਰਥੀ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਵਿਉਤਪਨ ਦੱਸਣ ਦਾ ਜਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਮਰਾਟ ਅਸ਼ੋਕ ਦੇ ਭਾਬਰੂ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਿਪਿਟਕ ਦੇ ਧੰਮਪਰਿਆਏ ਸ਼ਬਦ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਮਾਗਧੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਧੰਮ ਪਲਿਆਏ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਬੁੱਧ-ਉਪਦੇਸ਼ ਜਾਂ ਵਚਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਸ਼ਿਅਪ ਜੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਪਲਿਆਏ ਸ਼ਰਨ ਨਾਲ ਪਾਲੀ ਦੀ ਵਿਉਤਪਤੀ ਹੋਈ।