ਕੱਲੋ ਕਿੱਥੇ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਸੀ
Answers
Answer:
ਮੇਰਾ ਛੋਹਿਆ ਨਾਵਲ ਬਹੁਤ ਚਿਰ ਤੋਂ ਅਧੂਰਾ ਸੀ । ਕਈ ਵਾਰੀ ਇਸ ਨੂੰ ਅਰੰਭਿਆ ਤੇ ਕਈ ਵਾਰੀ ਮੁਕਾਇਆ, ਪਰ ਇਹ ਮੇਰੀ ਮਨ-ਮਰਜ਼ੀ ਦਾ ਨਾਂ ਬਣ ਸਕਿਆ । ਇਕ ਹੋਰ ਭੁਲ ਮੈਥੋਂ ਇਹ ਹੋਈ ਕਿ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਚਿਰ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਇਸ ਦਾ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਦੇ ਚੁਕਾ ਸਾਂ । ਕਾਹਲੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰ ਰਖਿਆ।
ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਤੋਂ ਛੇਤੀ ਮੁਕਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸਾਂ । ਪਰ ਇਹ ਹਨੁਮਾਨ ਪੂਛ ਵਾਂਗ ਵਧਦਾ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਮੁੱਕਣ ਦਾ ਨਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੈਂਦਾ ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾ ਮੁੱਕਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਡਾ ਕਾਰਨ ਇਕ ਹੀ ਸੀ ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਓਹੀ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਨ; ਜਿਹੜੇ ਗ੍ਰਹਿਸਥ ਦੀ ਗਹਿਰੇ ਦਲਦਲ ਵਿਚ ਗਲ ਗਲ ਫਾਥੇ ਹੋਣ । ਐਤਕੀਂ ਮੈ ਕਚੀਚੀ ਖਾ ਕੇ ਇਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਲਗਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸਾਂ । ਪਰ ਘਰ ਦੇ ਚਿੜੀਆ-ਘਰ ਵਿਚ ਇਹ ਕੰਮ ਹੋਣਾ ਅਸੰਭਵ ਸੀ । ਮੈਂ ਇਸ ਸਾਰੇ ਖਲਜਗਣ ਵਿਚੋਂ ਦਰਜਨ ਕੁ ਦਿਨ ਤੇ ਦੋ ਕੁ ਦਰਜਨ ਰੁਪਏ ਬਚਾ ਕੇ ਕਿਸੇ ਸਸਤੇ ਜਿਹੇ ਪਹਾੜ ਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਕੀਤੀ । ਅਖ਼ੀਰ ੮-੭-੩੬ ਨੂੰ ਮੈ ਧਰਮਸਾਲਾ ਜਾਣ ਲਈ ਪਠਾਨਕੋਟ ਦੀ ਗੱਡੀ ਸਵਾਰ ਹੋ ਹੀ ਗਿਆ ।
ਉਥੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਇਕ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਮਿੱਤਰ ਕੋਲ ਉਤਾਰਾ ਕੀਤਾ ਤੇ ਝਟ ਪਟ ਲਿਖਾਈ ਦਾ ਕੰਮ ਆਰੰਭ ਦਿਤਾ । ਘਰ ਇਕ ਮਹੱਲੇ ਵਿਚ ਸੀ ਤੇ ਮੇਰਾ ਮਿੱਤਰ ਘਰ ਵਿਚ ਸਵਾ ਲਖ ਹੀ ਸੀ ।
ਆਂਢ ਗੁਆਂਢ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਟੱਬਰਦਾਰਾਂ ਦੇ ਘਰ ਸਨ । ਕਾਵਾਂ ਰੌਲੀ ਇਥੇ ਵੀ ਘਟ ਨਹੀ ਸੀ, ਪਰ ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਉਕਤਾਂਦਾ । ਇਕ ਤਾਂ ਮੌਸਮ ਬੜਾ ਸੁਹਾਉਣਾ ਸੀ ਤੇ ਦੂਜੇ ਮੇਰੀ ਸਿਹਤ ਚੰਗੀ ਸੀ । ਬੱਚੇ ਚੀਕ ਚਿਹਾੜਾ ਪਾਉਂਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਕੀ, ਮੈਥੋਂ ਤਾਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮੰਗਦੇ । ਨਾ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਗਲ ਦਾ ਫ਼ਿਕਰ ਸੀ ਕਿ ਫ਼ਲਾਣੇ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਜਾਣ ਵਿਚ ਦੇਰ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਢਿਮਕੇ ਦੇ ਕਪੜੇ ਧੁਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਨ । ਉਹ ਜਾਣਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪੇ ।
ਪਰ ਇਕ ਦਿੱਕਤ ਜ਼ਰੂਰ ਸੀ, ਬੜੀ ਭਾਰੀ ਦਿੱਕਤ । ਇਕ ਪੂਰਬਣ ਜਿਹੀ ਮੁਟਿਆਰ ਚੂਹੜੀ ਜਿਹੜੀ ਦੋ ਦੀਥਾਂ ਢਾਈ ਵੇਲੇ ਹੀ ਆਉਂਦੀ ਸੀ ਤੇ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਆਢਾ ਲਗਾ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਮਹਾਂ-ਭਾਰਤ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਨਾਵਲ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਅਮੁੱਕ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਕਾਂਡ ਸ਼ੁਰੂ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ।
ਉਹ ਤੀਵੀਆਂ ਨਾਲ ਲੜਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ : "ਤੂੰ ਇੱਥੇ ਬਾਲਾਂ ਨੂੰ ਟੱਟੀ ਕਿਉਂ ਫਿਰਾਇਆ ਏ ? ਤੂੰ ਗੰਦ ਖਿਲਾਰ ਛਡਣੀ ਏਂ...ਮੈ ਅਜੇ ਹੁਣ ਸੰਬਰ ਕੇ ਗਈ ਸਾਂ ਤੇ ਤੇਰੇ ਕੁਕੜਾਂ ਨੇ ਫ਼ਲਾਣੀਏ ਵੇਖ ਕੀ ਹਾਲ ਕਰ ਛਡਿਆ ਏ"...ਆਦਿ ।
ਉਹ ਵੀ ਅਗੋਂ ਲੋਹਾ ਲਾਖੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ : "ਤੇਰੇ ਵਰਗੀ ਚੰਦਰੀ ਚੂਹੜੀ ਅਸਾਂ ਵੇਖੀ ਕੋਈ ਨਹੀਂ । ਇਕ ਦੇ ਬੂਹੇ ਅਗੋਂ ਕੂੜਾ ਚੁਕ ਕੇ ਦੂਜੇ ਦੇ ਬੂਹੇ ਅਗੇ ਢੇਰ ਲਾ ਜਾਨੀ ਏਂ...ਵਿਹੜਾ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਏ...ਬਦਬੋ ਨਾਲ ਨੱਕ ਸੜ ਜਾਂਦਾ ਏ...ਮੈਂ ਰਿਪੋਟ ਕਰਾਂਗੀ, ...ਮੈਂ ਤੇਰਾ ਚੂੰਡਾ ਖੋਹਾਂਗੀ, ਮੈ ਇਉਂ ਕਰਾਂਗੀ, ਮੈਂ ਅੰਜ ਕਰਾਂਗੀਂ" ਆਦਿ ।
ਮੁਕਦੀ ਗਲ ਜਿੰਨਾਂ ਚਿਰ ਉਹ ਮਹੱਲੇ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਂਦੀ, ਓਨਾ ਚਿਰ ਨਾ ਉਹਦੀ ਜ਼ਬਾਨ ਮੂੰਹ ਪੈਂਦੀ ਸੀ ਤੇ ਨਾ ਮਹੱਲੇ ਵਾਲਿਆਂ ਤੇ ਵਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕੋਈ ਕੰਮ ਮਿਲਦਾ ਸੀ ।
ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਓਹ ਗਲੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦੀ, ਮੇਰੇ ਲਈ ਓਨਾ ਸਮਾਂ ਬੜਾ ਸੁਖ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਪਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਸੁਖ ਦਾ ਸਮਾਂ ਝਟ ਬੀਤ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਮੈਂ ਦੋ ਚਾਰ ਸਫ਼ੇ ਹੀ ਲਿਖਦਾ ਕਿ ਫਿਰ ਕਾਂ ਕਾਂ ।
ਛਿੱਥਾ ਹੋ ਕੇ ਮੈਂ ਕਹਿੰਦਾ : "ਮੇਰਿਆ ਰਬਾ ! ਕਿਧਰ ਜਾਵਾਂ । ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਤਾਂ ਓਹੀ 'ਮੂਸਾ ਮੌਤੋਂ ਭਜਿਆ ਅਗੇ ਮੌਤ ਖੜੀ" ਵਾਲੀ ਗਲ ਹੋਈ ।"