ঙ) কৌটিল্যই আগবঢ়োৱা গণৰাজ্যৰ ধাৰণা সম্পর্কে আলােচনা কৰা।
Answers
Answer:
গণতন্ত্ৰৰ ধাৰণা
ইংৰাজী ভাষাৰ ‘ডেম’ক্ৰেচী’ শব্দটো গ্ৰীক ভাষাৰ ‘ডেমচ’ আৰু ‘ক্ৰাচিয়া’ শব্দ দুটাৰ পৰা ওলাইছে। গ্ৰীক ভাষাত ‘ডেমচ’ মানে জনসাধাৰণ আৰু ‘ক্ৰাচিয়া’ মানে শাসন। ডেম’ক্ৰেচী শব্দৰ অৰ্থ হ’ল- জনসাধাৰণৰ শাসন। ‘গণতন্ত্ৰ’ শব্দটো ইংৰাজী ‘ডেম’ক্ৰেচী’ শব্দৰ সমাৰ্থক বুলি ধৰা হয়। গণতন্ত্ৰ মানে হ’ল- ৰাইজৰ শাসন বা জনগণৰ শাসন। প্ৰায় দুই শতিকা জুৰি ভাৰত ইংৰাজসকলৰ অধীনত আছিল। সেই সময়ত দেশৰ শাসন ব্যৱস্থা ইংৰাজসকলৰ ইচ্ছামতেই চলিছিল। ১৯৪৭ চনৰ ১৫ আগষ্টৰ দিনা ভাৰত স্বাধীন হয়। ইংৰাজ শাসনৰপৰা মুক্ত হোৱাৰ লগে লগে আমাৰ দেশত গণতান্ত্ৰিক শাসন-ব্যৱস্থাৰ সূচনা হয়। ভাৰত বৰ্তমান বিশ্বৰ ভিতৰতে বৃহত্তম গণতান্ত্ৰিক দেশ। গণতন্ত্ৰক দুটা ভাগত ভগাব পাৰি- প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰ আৰু পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰ। প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰত দেশৰ সমূহ জনসাধাৰণে পোনপটীয়াকৈ শাসনকাৰ্যত অংশ গ্ৰহণ কৰে। এনে গণতন্ত্ৰ পুৰণিকালত সৰু সৰু ৰাষ্ট্ৰবোৰত চলিছিল। বৃহৎ আকাৰৰ ৰাষ্ট্ৰবোৰত প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰৰ প্ৰচলন সম্ভৱ নহয়। সেইবাবে এনে ৰাষ্ট্ৰত পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰ বা প্ৰতিনিধিমূলক গণতন্ত্ৰৰহে প্ৰচলন দেখা যায়। পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰত জনসাধাৰণৰ মাজৰপৰা কিছুসংখ্যক প্ৰতিনিধি নিৰ্বাচন কৰা হয় আৰু এনে প্ৰতিনিধিসকলক ৰাইজৰ হৈ শাসন কাৰ্য চলাবলৈ দিয়া হয়। গতিকে জনসাধাৰণে পৰোক্ষভাৱে দেশ শাসন কাৰ্যত জড়িত হয়। বিভিন্ন পণ্ডিতে ভিন ভিন দৃষ্টিভংগীৰে গণতন্ত্ৰৰ সংজ্ঞা আগবঢ়াইছে। এই সংজ্ঞাসমূহৰ ভিতৰত ভূতপূৰ্ব মাৰ্কিন ৰাষ্ট্ৰপতি আব্ৰাহাম লিংকনৰ সংজ্ঞাটোৱেই অধিক জনপ্ৰিয়। তেওঁৰ মতে গণতন্ত্ৰ হৈছে- ‘ৰাইজৰ বাবে, ৰাইজৰ দ্বাৰা আৰু ৰাইজৰ চৰকাৰ’। গণতান্ত্ৰিক শাসন ব্যৱস্থা থকা দেশত ৰাইজ বা জনসাধাৰণক যথেষ্ট সন্মান আৰু গুৰুত্ব প্ৰদান কৰা হয়। গণতন্ত্ৰৰ বাহিৰে আন শাসন ব্যৱস্থাত জনসাধাৰণক এনে সন্মান বা গুৰুত্ব দিয়া নহয়। সেইবাবে সম্প্ৰতি পৃথিৱীৰ অধিকাংশ ৰাষ্ট্ৰত গণতান্ত্ৰিক চৰকাৰৰ জনপ্ৰিয়তা বৃদ্ধি পোৱা দেখা গৈছে। আমাৰ দেশৰ গণতান্ত্ৰিক ব্যৱস্থাসমূহ তলত উল্লেখ কৰা হ’ল-
(১) গণৰাজ্য
সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাত ভাৰতক এখন গণৰাজ্য বুলি অভিহিত কৰা হৈছে। গণৰাজ্যত ৰাষ্ট্ৰৰ মুৰব্বীজনো ৰাইজৰ নিৰ্বাচিত প্ৰতিনিধি। আমাৰ ৰাষ্ট্ৰপতিক পৰোক্ষভাৱে জনসাধাৰণৰ মাজৰপৰা প্ৰতি পাঁচ বছৰৰ অন্তৰে অন্তৰে নিৰ্বাচিত কৰা হয়।
(২) গণতন্ত্ৰ
সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাত ভাৰতক এখন গণতান্ত্ৰিক দেশ বুলি উল্লেখ কৰা হৈছে। তদুপৰি গণতন্ত্ৰক ভাৰতীয় সংবিধানৰ মৌলিক গাঁথনিৰ ভিতৰত ধৰা হৈছে। ভাৰতত অ-গণতান্ত্ৰিক শাসন প্ৰণালীৰ ব্যৱস্থা নাই।