ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਸ ਬੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਤਿੰਨ
0
ਸੁਖਮਨੀ ਸਾਹਿਬ ਉਜਪੁਜੀ
ਅਨੰਦ ਸਾਹਿਬ
ਕੀਰਤਨ ਸੋਹਿਲਾ
Answers
Answer:
ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ 31 ਰਾਗਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜੈਜਾਵੰਤੀ ਰਾਗ ਨੂੰ ਛੱਡ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ 30 ਰਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਣੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।ਆਪ ਜੀ ਦੇ 2218 ਸਲੋਕ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹਨ।ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ 1581 ਈ. ਤੋਂ 1604 ਈ. ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਰਚੀ।ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬਾਣੀਆਂ ਗਉੜੀ ਸੁਖਮਨੀ, ਬਾਰਹਮਾਹ ਮਾਝ, ਬਾਵਨ ਅਕਰੀ, ਬਿਰਹੜੇ, ਗੁਣਵੰਤੀ, ਅੰਜੁਲੀ , ਪਹਿਰੇ, ਦਿਨ ਰੈਣਿ ਰਾਗ ਬੱਧ ਬਾਣੀਆਂ ਹਨ।ਸਲੋਕ ਵਾਰਾਂ ਤੇ ਵਧੀਕ , ਗਾਥਾ, ਫੁਨਹੇ, ਚਉ ਬੋਲੇ, ਸਲੋਕ ਸਹਸਕ੍ਰਿਤੀ, ਮੁੰਦਾਵਣੀ ਮਹਲਾ ੫ ਆਦਿ ਰਾਗ ਮੁਕਤ ਬਾਣੀਆਂ ਹਨ।
ਗਉੜੀ ਸੁਖਮਨੀ ਸੋਧੋ
ਸੁਖਮਨੀ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰੋਮਣੀ, ਸਰਵ ਸ਼੍ਰੇਸਟ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਚਨਾ ਹੈ ਜੋ ਗੁਰਮਤਿ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਕਾਵਿ ਆਦਰਸ਼ ਨੂੰ ਅਭਿਵਿਅਕਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।ਬਣਤਰ ਦੇ ਪੱਖ ਤੋਂ ਇਸ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ 24 ਅਸ਼ਟਪਦੀਆਂ ਅਤੇ 24 ਸਲੋਕ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਮੱਧ ਯੁੱਗ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਦਰਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਆਤਮਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮਾਧਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਨੇ ਸੁਖਮਨੀ ਦੇ ਅਰਥ ‘ਮਨ ਨੂੰ ਆਨੰਦ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਬਾਣੀ’ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਸੁਖਮਨੀ ਭਾਵੇਂ ਅਧਿਆਤਮਕ ਰਚਨਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮ, ਜਗਤ, ਜੀਵਆਤਮਾ, ਮੁਕਤੀ , ਆਵਾਗਮਨ ਆਦਿ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਰੂਪਣ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਅੰਜੁਲੀ ਸੋਧੋ
ਇਹ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਬੇਨਤੀ ਕਰਨਾ।ਉਹ ਬੇਨਤੀ ਜੋ ਪ੍ਰਭੂ ਤੋਂ ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਅੰਜਲੀਆਂ ਚਾਰ ਪਦਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਦੋ ਅੱਠ ਪਦਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ।ਇਸ ਕਾਵਿ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਜੀਵ ਨੂੰ ਪਰਮ ਤੱਤ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣਾ ਆਪ ਸਮਰਪਣ ਕਰਨ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਮਾਇਆ ਪ੍ਰਤੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਦਾ ਤਿਆਗ, ਸੱਚ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ, ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰਨ ਉਪਰ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਰੂ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਹਨ।
ਬਾਰਹਮਾਹ ਮਾਝ ਸੋਧੋ
ਬਾਰਹਮਾਹ ਤੋਂ ਭਾਵ ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦਾ ਕਾਵਿਕ ਵਰਣਨ ਹੈ ਜੋ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਜਿਵੇਂ ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਿਵੇਂ ਹੀ ਮਨੁੱਖੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਇਸ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਹੈ।ਬਿਰਹਾ ਦੀ ਸੁਰ ਇਸਦਾ ਮੂਲ ਆਧਾਰ ਹੈ ਤੇ ਬਿਰਹਨ ਇਸਤਰੀ ਇਸ ਦੀ ਨਾਇਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਇਸਤਰੀ ਰੂਪੀ ਆਤਮਾ ਦੇ ਪਤੀ ਰੂਪ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਵਿਛੋੜੇ ਤੋਂ ਸੰਤਾਪ ਭੋਗਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਕੁਦਰਤੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਚੇਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਾਘ ਤੱਕ ਵਿਯੋਗ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਅਤੇ ਫੱਗਣ ਵਿੱਚ ਪਤੀ ਰੂਪ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ ਸੰਯੋਗ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਹੈ।ਬਾਰਹਮਾਹ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਤਮਵਾਦ, ਰਹੱਸਵਾਦ, ਸਦਾਚਾਰ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਗੁਣਵੰਤੀ ਸੋਧੋ
ਗੁਣਵੰਤੀ ਸੂਹੀ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਰਚਿਤ ਤੇਰਾਂ ਸਤਰਾਂ ਦੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ, ਪ੍ਰਮੁੱਖ, ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਬਾਣੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਤੇ ਮੂਲ ਵਿਸ਼ਾ ਪ੍ਰਭੂ ਮਿਲਾਪ ਹੈ।ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਗੁਣਵੰਤੀ ‘ਸ਼ੁਭ ਗੁਣਾਂ ਵਾਲੀ ਇਸਤਰੀ ਦਾ ਗੀਤ’ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰੇਸਠ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਜਿਹਨਾਂ ਗੁਰਸਿਖਾਂ ਨੇ ਆਤਮ-ਸਮਰਪਨ ਅਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭੂ ਅੱਗੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਕਰਦੇ ਹਨ। 5.ਬਿਰਹੜੇ: ਬਿਰਹੜੇ ਆਸਾ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਅੰਕਿਤ ਬਿਰਹੋਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਹੈ। ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ ਅੱਠ-ਅੱਠ ਤੁਕਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪਦਿਆਂ ਦੀ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਤਾਂਘ, ਵਿਛੋੜੇ ਦੇ ਦੁਖ ਅਤੇ ਮਿਲਾਪ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਨੂੰ ਬੜੇ ਹਿਰਦੇ ਵੇਧਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ
ਬਾਵਨ ਅੱਖਰੀ ਸੋਧੋ
ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰਸਿਧ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਬਵੰਜਾ ਅੱਖਰਾਂ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾਕੇ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।। ਇਸ ਦੀਆਂ 55 ਪਉੜੀਆਂ ਤੇ 56 ਸਲੋਕ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਦੋ ਬਾਵਨ ਅੱਖਰੀਆਂ ਹਨ ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀਆਂ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਰਾਗ ਗਾਉੜੀ ਵਿੱਚ ਹਨ
ਪਹਿਰੇ ਸੋਧੋ
ਪਹਿਰ ਇੱਕ ਕਾਵਿ ਰੂਪ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮਾਪ ਦੰਡ ਪਹਿਰ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾਕੇ ਬਾਣੀ ਰਚੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਸਮਾਂ ਮਾਤਾ ਦੇ ਗਰਭ ਤੋਂ ਜਨਮ ਲੈਣ ਤੱਕ ਦਾ ਹੈ। ਦੂਸਰਾ ਬਚਪਨ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਦਾ, ਤੀਸਰਾ ਜਵਾਨੀ ਅਤੇ ਚੌਥਾ ਪੜਾਅ ਬੁਢਾਪੇ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਦਾ ਹੈ।
ਸਲੋਕ ਸਹਸਕ੍ਰਿਤੀ ਸੋਧੋ
ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਪ ਨੇ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਇਸ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਨਾਸ਼ਮਾਨਤਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਿਆਂ ਕਰਮ ਕਾਂਡਾਂ ਦੀ ਨਿਖੇਧੀ ਅਤੇ ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਗਾਥਾ ਸੋਧੋ
ਇਹ ਕਥਾ ਦਾ ਅਪਭ੍ਰੰਸ਼ ਸ਼ਬਦ ਹੈ।ਇਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਨਾਮ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਹਰੀ ਕੀਰਤਨ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਰਸ ਦਾ ਆਨੰਦ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਚਉਬੋਲੇ ਸੋਧੋ
ਇਸ ਵਿੱਚ ਗਿਆਰਾਂ ਸਲੋਕ ਹਨ, ਜੋ ਚਾਰ ਭਗਤਾਂ -ਸੰਮਨ, ਮੂਸਨ, ਜਮਾਲ, ਪਤੰਗ ਪ੍ਰਤੀ ਉਚਾਰੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਰਚਨਾ ਦਾ ਨਾ ਚਉਬੋਲੇ ਹੈ।ਇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭੂ ਪ੍ਰੇਮ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸਲੋਕ ਵਾਰਾਂ ਤੇ ਵਧੀਕ ਸੋਧੋ
ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਸੰਪਾਦਨ ਵੇਲੇ ਸਾਰੇ ਸਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪੌੜੀਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦਿਤਾ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਸਲੋਕ ਵਾਧੂ ਬਚ ਗਏ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਥਾਂ ਅੰਕਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਸੱਚਾ ਮਿੱਤਰ ਆਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਾਇਆ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਸੇ ਜੀਵ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਦਰਸਾਈ ਹੈ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਦਾ ਉਲੇਖ ਹੈ, ਜੋ ਸੱਚੇ ਸਾਈਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਰਚੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਮੁੰਦਾਵਣੀ ਮਹਲਾ ੫ ਸੋਧੋ
ਇਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਕੇਵਲ ਦੋ ਸਲੋਕ ਹੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ਜੋ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਸਲੋਕ ਹਨ।ਪਹਿਲੇ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮਹਾਤਮ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨਿਰਵਿਘਨ ਸੰਪਾਦਨ ਲਈ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਣੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰੁਤੀ, ਥਿਤੀ, ਦਿਨ ਰੈਣਿ, ਛੰਤ, ਸਲੋਕ ਫੁਨਹੇ, ਸਵਯੇ ਸ੍ਰੀ ਮੁਖਵਾਕ ਮਹਲਾ ੫, ਅਸ਼ਟਪਦੀਆਂ ਅਤੇ ਛੇ ਵਾਰਾਂ - ਵਾਰ ਗਉੜੀ, ਵਾਰ ਗੂਜਰੀ, ਵਾਰ ਜੈਤਸਰੀ, ਵਾਰ ਰਾਮਕਲੀ , ਵਾਰ ਮਾਰੂ ਅਤੇ ਵਾਰ ਬਸੰਤ ਆਦਿ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਚਨਾਵਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀਆਂ ਹਨ।
Hope it's help you
Mark me as brainlist