Question

પ્રશ્ન 3. હોકાયંત્ર પર ટેક નોંધ લખો. અથવા
હોકાયંત્ર શું છે? તેના વિશે ટૂંકી માહિતી આપો.​

Answer 1

Answer:

હોકાયંત્ર એ પૃથ્વીના ચુંબકીય ધ્રુવને સંબંધિત દિશા નક્કી કરતું નૌકાનયન યંત્ર છે. તેમાં ચુંબકીય પોઇન્ટર (સામાન્ય રીતે ઉત્તરીય છેડે દર્શાવેલ)નો સમાવેશ થાય છે, જે તેની સાથે પૃથ્વીના ચુંબકીય ક્ષેત્ર સાથે ગોઠવવા મુક્ત હોય છે. હોકાયંત્રએ મુસાફરી, ખાસ કરીને સમુદ્રી મુસાફરીની સલામતી અને કાર્યક્ષમતામાં મોટે પાયે સુધારો કર્યો છે. હોકાયંત્રનો ઉપયોગ હેડીંગ (ક્યાં જવાનું છે) તેની ગણતરી કરવા માટે, સેક્સટંટ (વહાણવટામાં ખૂણા માપવાનું સાધન) સાથે અક્ષાંશની ગણતરી કરવા માટે અને રેખાંશની ગણતરી માટે સમુદ્રી ક્રોનોમીટર સાથે થાય છે. આમ તે વધુ સારી રીતે નેવિગેશનલ ક્ષમતા પૂરી પાડે છે, જેનું સ્થાન તાજેતરમાં આધુનિક ઘટક જેમ કે ગ્લોબલ પોઝીશનીંગ સિસ્ટમ (જીપીએસ) દ્વારા લેવામાં આવ્યું છે. હોકાયંત્રએ ચુંબકીય રીતે સંવેદનશીલ ઘટક છે, જે પૃથ્વીના ચુંબકીયતત્વની ચુંબકીય ઉત્તર દિશાનો સંકેત આપવા સક્ષમ છે. હોકાયંત્રનું મુખ સામાન્ય રીતે ઉત્તર, દક્ષિણ, પૂર્વ અને પશ્ચિમના કેન્દ્ર બિંદુઓ પર પ્રકાશ ફેંકે છે. ઘણી વખત હોકાયંત્રને એકજ મહોરબંધ સાધનમાં ચુંબકીય બાર અથવા સોય કે જે પિવોટ (ધરી પર) ફરે છે અથવા પ્રવાહીમાં ફરે છે, તેની પર બાંધવામાં આવે છે, આમ તે ઉત્તરીય કે દક્ષિણીય દિશા નક્કી કરવા કાર્યક્ષમ હોય છે. હોકાયંત્રની શોધ પ્રાચીન ચીનમાં બીજી સદી પહેલા થઇ હતી અને 11મી સદી સુધી તેનો ઉપયોગ નેવિગેશન માટે થતો હતો. ડ્રાય હોકાયંત્રની શોધ મધ્ય યૂરોપમાં 1300ની આસપાસ થઇ હતી. [૧] તેનું સ્થાન 20મી સદીના પ્રારંભમાં પ્રવાહીયુક્ત ચુંબકીય હોકાયંત્રએ લીધુ હતું

અન્યમાં, વધુ યોગ્ય રીતે, ઉત્તર દિશા નક્કી કરવા માટે ઘટકોની શોધ કરવામાં આવી છે, જે કામગીરી માટે પૃથ્વીના ચુંબકીય ક્ષેત્ર પર નિર્ભર રહેતું નથી (કેટલાક કિસ્સાઓમાં તે સાચી ઉત્તર તરીકે ઓળખાય છે, ચુંબકીય ઉત્તરના વિરોધી તરીકે). છૂટાછવાયા ક્ષેત્રો, નજીકના ઇલેક્ટ્રીકલ પાવર સરકીટ અથવા નજીકના લોહ ધાતુઓના જથ્થાથી સ્વતંત્ર રહીને ગિરોકંપાસ અથવા એસ્ટ્રોકંપાસનો ઉપયોગ સાચી ઉત્તર શોધવા માટે થઇ શકે છે. તાજેતરની પ્રગતિ એ ઇલેક્ટ્રોનીક હોકાયંત્ર અથવા ફાયબર ઓપ્ટિક ગિરોકંપાસ છે, જે શક્ય રીતે પડી જતા ફરતા ભાગો વિના ચુંબકીય દિશાઓ નક્કી કરી શકે છે. આ ઘટક સતત રીતે જીપીએસ રિસીવર્સમાં બંધાયેલ વૈકલ્પિક પેટાપદ્ધતિ તરીકે દેખાય છે. જોકે, ચુંબકીય હોકાયંત્રો સસ્તા, ટકાઉ અને તેમાં ઇલેક્ટ્રીકલ વીજ પુરવઠાની જરૂર નહી હોવાથી ખાસ કરીને નિર્જન સ્થળોમાં લોકપ્રિય રહ્યા છે. [૩]

Explanation:

hope it will be helpful for you...

MARK MY ANSWER AS BRAINLEST...