3.आत्मकर्न
शेतक-याचे आत्मकिन
मी शेिकरी बोलिोय
खांत
गरीबी व किवबािारी
बोलण्याची कारणे
दयनीय अवस्िा
Answers
Answer:
शिक्षण पद्धती आणि क्षमता यांचा जेव्हा विचार केला जातो तेव्हा बहुतांशतः तो मध्यमवर्गीय अंगानेच केला जातो. भारतात गरिबीचं प्रमाण प्रचंड आहे आणि सर्व आर्थिक वर्गातील मुले एकत्र शिकत असताना, एकाच दर्जाची परीक्षा देत असताना, त्या मुलांच्या घरातील दारिद्र्याचाही त्यांच्या बौध्दिक क्षमतांवर मोठा प्रभाव पडत असतो. शास्त्रीय अंगाने या वास्तवाचा घेतलेला हा वेध-
'गरिबी हा माणसाला मिळालेला शाप आहे', असे फार पूर्वीपासून म्हटले गेले आहे. शापाच्या सांस्कृतिक संकल्पनेत, शाप हा कुणीतरी कुणालातरी 'दिलेला' असतो, आणि त्यामागे देणाराचे काही सबल कारणही असते. कुठल्यातरी अपराधासाठी दिलेली ती शिक्षा असते.
आज, जगात आणि आपल्या देशात प्रामुख्याने, वर्षानुवर्षे अस्तित्वात असलेल्या दारिद्र्याचा, मी विचार करतो तेव्हा, त्याचे वर्णन 'शाप' असे करावे किंवा नाही, याबाबत मी संभ्रमात पडतो. गरिबीला 'शाप' म्हणायचे तर तो एका व्यक्तीने दुसऱ्या व्यक्तीस दिलेला असा खचितच नाही. मात्र, एक गोष्ट मी म्हणू शकेन, ती म्हणजे देशात अस्तित्वात असलेल्या विशिष्ट अशा व्यवस्थेने विशिष्ट अशा समाज गटांवर गरिबी लादली आहे; व्यवस्थेने निर्माण केलेला, टिकवलेला आणि क्वचित वाढवलेला असा हा शाप आहे. गरिबी ही नैसर्गिक नाही तर ती मानवी निर्मिती आहे. त्यामुळे साहजिकच, तिच्या अस्तित्वाची जबाबदारी माणसाला टाळता येणार नाही.
दुसऱ्या बाजूने गरिबी हा शाप नाही, असे म्हणता येईल. कारण ती अपराधासाठी दिलेली शिक्षा आहे, असेही विधान आपण करू शकत नाही. मी गरीब माणसे पाहतो तेव्हा, ती 'अपराधी' आहेत म्हणून ती गरिबीची 'शिक्षा' भोगताहेत, असे मी कदापिही म्हणू शकणार नाही. किंबहुना गरीब कुटुंबात जन्म झाला म्हणून पुढील पिढीला बहुधा गरिबीचा वारसा प्राप्त होतो, असे, फारतर, आपल्याला म्हणता येईल.
गरिबीची वैशिष्ट्ये
गरिबीची एक वास्तव परिस्थिती म्हणून मला काही वैशिष्ट्ये आढळतात. एक म्हणजे गरीब घरात जन्म झाला म्हणून, निदान लहानपणी तरी मुलांना गरिबीच्या झळा सोसाव्या लागतात. दुसरे म्हणजे, पुढील कळात गरिबी दूर व्हावी, यासाठी आवश्यक असणारी मूलभूत साधने, म्हणजे निरामय आरोग्य आणि गुणवत्तापूर्ण शिक्षण, ही मुलांना प्राप्त होत नाहीत. तिसरे म्हणजे, याच साधनवंचिततेचा परिणाम म्हणून, पुढील आयुष्यात गरिबी दूर करण्याचे मार्गच अपुरे राहतात आणि अशांना तरी आपले प्रौढपण गरिबीतच घालवावे लागते. आणि कदाचित अशा कुटुंबांतून दारिद्र्याचे चक्र चालूच राहते.