आई आपल्या मुलाला कशाप्रकारे घडविते?
Answers
Answer:
स्वत:ला विसरून मुलांना घडविणारी, त्यांच्यावर संस्कार करणारी असते ती आई. मूल आणि कोणतेही संकट यांच्यामध्ये आई उभी असते, असे म्हणतात. तिचे आईपण सामावलेले असते, तिच्या अपत्याविषयीच्या असीम प्रेमामध्ये. मुलांचे आयुष्य मार्गी लागावे म्हणून अहोरात्र वाटणाऱ्या काळजीमध्ये, मुलांवर आलेल्या कोणत्याही संकटांशी सामना करण्यासाठी असलेल्या मातृशक्तीमध्ये.
राजश्री सोवनी
साडी नेसलेली, ठसठशीत कुंकू लावलेली, प्रेमळ आई आणि तिच्या कडेवरील छोटे मूल, अशी आई-मुलाची प्रतिमा गेली कित्येक दशके आपल्या डोळ्यांसमोर होती. कालच्या आईच्या पदराची जागा आता ओढणीने घेतली आहे आणि हळूहळू स्टोल घेतो आहे. आईच्या बाह्य रूपात जरी हे बदल झालेले असले, तरी तिच्या अंतर्यामी असलेले मुलांविषयीचे अपार प्रेम आजही तसेच आहे आणि तसेच राहणार आहे. मुलगी ते आजी अशा अनेक भूमिका निभावणाऱ्या स्त्रीसाठी सर्वांत महत्त्वाची भूमिका असते आईची आणि सर्वांत सुंदर नाते आई-मुलाचे असते. आईपण ही संकल्पना खूप व्यापक आहे. ही भूमिका कधीही न संपणारी आहे.
माझ्या एका मैत्रिणीचा किस्सा सांगते. ती घरातील शेंडेफळ. अगदी लाडावलेली. दोन वर्षांपूर्वी तिचे लग्न झाले. नुकतीच ती एका गोंडस बाळाची आई झाली. घरात थांबण्याची अजिबात सवय नसलेली ही लाडूबाई. आपल्यावर पूर्णपणे अवलंबून असणारा जीव जन्माला येतो आणि स्त्री अंतर्बाह्य बदलते. सुरुवातीला खूपच अवघड वाटते ही भूमिका; बाहेर फिरणे, मौजमजा यांना फाटा देऊन सतत काम करत राहण्याची. बाळ अवघे पंधरा दिवसांचे झाले, तोपर्यंत या बाईसाहेब वैतागल्या. आईला म्हणाल्या, 'आई, किती दिवस करावे लागते मुलांचे?' तिची आई गालातल्या गालात हसली आणि म्हणाली, 'हे काय, आम्ही अजून करतो आहोत.' असेच असते आईपण. कधीही न संपणारे. छोटी बाळे टप्प्याटप्प्याने मोठी होत जातात, तशी आईची भूमिका बदलत जाते. या प्रत्येक टप्प्यावर तिची काळजी आणि प्रेम मात्र तसेच असते.
मुलांवरील आईच्या प्रेमावरून आठवले, माझा मुलगा चार वर्षांचा होता, तेव्हा त्याने हिरकणीची गोष्ट ऐकली. रात्रीच्या अंधारात आपल्या बाळासाठी अवघड कडा उतरून जाणारी ही हिरकणी समजल्यानंतर तो मला म्हणाला, 'तुझे माझ्यावर प्रेम असल्यास मला हिरकणी बुरूज उतरून दाखव.' बाप रे! आता आली का पंचाईत. मी त्याला म्हटले, 'बाबा रे, मी आपल्या सोसायटीचा गड चढते आणि उतरते ना, तेच खूप आहे माझ्यासाठी. मी हिरकणी बुरूज उतरला नाही, तरी माझे तुझ्यावर खूप खूप प्रेम आहे.' त्याला हे पटवून देता देता माझ्या नाकीनऊ आले. आईच्या प्रेमाचा पुरावा हवा होता स्वारीला. गमतीचा भाग सोडून देऊ; पण हिरकणीसारख्या आईच्या मुलावरील प्रेमाच्या कितीतरी गोष्टी आहेत. काही ज्ञात, तर काही अज्ञात.
जसा काळ बदलतो आहे, तशा आईपणाच्या कक्षा रुंदावत आहेत. आजची आई जशी मुलांवर संस्कार करणारी गृहिणी आहे, तशीच नोकरी करून आर्थिक आघाडी सांभाळणारीही आहे. मुलांचा अभ्यास घेणे, त्यांच्या शालेय प्रोजेक्टमध्ये सहभागी होणे, त्यांना सोडणे-आणणे अशा अनेक आघाड्यांवर एकाचवेळी लढत आपले आईपण निभावते आहे. घराबाहेर पडणारी आई ही गोष्ट आता नवीन राहिलेली नाही. घर आणि नोकरी अशी दुहेरी जबाबदारी सांभाळत तिला तिचे आईपण निभवायचे आहे. आजच्या टीव्ही, इंटरनेट, मोबाइलच्या जमान्यात ते अधिकाधिक कठीण होत चालले आहे. अगदी लहानपणापासूनच ही साधने मुलांना मिळत असल्यामुळे त्यांचा गैरवापरच अधिक होत आहे. मुलांना वळण लावणे, त्यांच्यावर संस्कार करणे हे आईसाठी अधिकाधिक अवघड होत चालले आहे. आज करिअरच्या जीवघेण्या स्पर्धेत उतरताना आई आणि मूल दोघांनाही जिवाचा आटापिटा करावा लागतो आहे. शाळा, अभ्यास तसेच खेळ आणि इतर कौशल्यांचे वर्ग यांमध्येच आजची आई, मुले अडकली आहेत. मुलांची आवडनिवड, कल यांचा विचारही करायला वेळ नाही. स्पर्धेचा अतिरेक, दुसरे काय? सगळे जण कशाच्यातरी मागे धावत आहेत. एवढ्या प्रकारच्या बंधनांत मुलाला अडकविताना आईनेही विचार करायला हवा. आपल्या मुलांचा कल काय आहे, त्यांना हे आवडते आहे का, हे पाहायला हवे. मुलांना जे आवडतच नाही, ते त्यांच्यावर लादून काय उपयोग? ते लादून त्यांचे बालपण आपण का हिरावतो आहोत, याचा विचार करायला हवा. दिवसभरात आपल्या मुलांना प्रेमाने जवळ घेऊन त्यांना काय वाटते, ते विचारायला हवे. आई-मुलांचा संवादच हरवत असेल, तर ती काळजीत टाकणारी गोष्ट आहे.
स्वत:ला विसरून मुलांना घडविणारी, त्यांच्यावर संस्कार करणारी असते ती आई. मूल आणि कोणतेही संकट यांच्यामध्ये आई उभी असते, असे म्हणतात. संकटाला मुलांपर्यंत पोहोचण्याआधी आईचा सामना करावा लागतो. तिचे आईपण सामावलेले असते, तिच्या अपत्याविषयीच्या असीम प्रेमामध्ये. मुलांचे आयुष्य मार्गी लागावे म्हणून तिला अहोरात्र वाटणाऱ्या काळजीमध्ये, मुलांवर आलेल्या कोणत्याही संकटांशी सामना करण्यासाठी असलेल्या मातृशक्तीमध्ये. आई बंगल्यातील असो वा झोपडीतील; आई ती आईच असते आणि तिचे आईपणही. वयाच्या प्रत्येक टप्प्यावर आईचा मुलांना भावनिक आधार असतो. मूल कितीही मोठे झाले, तरी ही मायेची सावली त्याला कायमच हवीहवीशी वाटत असते. ती असते तोपर्यंतच बालपण टिकून असते त्याचे. तिचे अस्तित्व संपले, की तेही संपून जाते.
Explanation: