Question

बालिका कि
दृष्ट्या आरयि चकिता ​

Answer 1

Explanation:

स्वर्णकाकः

अभ्यासः

प्रश्‍न 1.

अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि संस्कृतभाषया लिखत :

(क) निर्धनायाः वृद्धायाः दुहिता कीदृशी आसीत्?

उत्तर:

निर्धनायाः वृद्धायाः दुहिता विनम्रा मनोहरा च आसीत्।

(ख) बालिकया पूर्व किं न दृष्टम् आसीत्?

उत्तर:

बालिकया पूर्व स्वर्णकाक: न दृष्टः आसीत्।

(ग) रुदन्ती बालिका काकः कथम् आश्वासयत्?

उत्तर:

काकः प्रोवाच : मा शुचःअहं तुभ्यं तण्डुल मूल्यं दास्यामि।

(घ) बालिका किं दृष्ट्वा आश्चर्यचकिता जाता?

उत्तर:

बालिका स्वर्णमयं प्रासादं दृष्ट्वा आश्चर्यचकिता जाता।

(ङ) बालिका केन सोपानेन स्वर्णभवनम् आससाद?

उत्तर:

बालिका स्वर्णसोपानेन स्वर्णभवनं आससाद।

(च) सा ताम्रस्थाली चयनाय किं तर्क ददाति?

उत्तर:

सा अकथयत् : “अहं निर्धनाडिस्म, अत: माम्रस्थाल्यामेव भोजनं करिष्यामि।”

(छ) गर्विता बालिका कीदृशं सोपानम् अयाचत् कीदृशं च अप्राप्नोत।

उत्तर:

गर्विता बालिका स्वर्णसोपानं अयाचत् परं ताम्रमयं अप्राप्नोत्।

प्रश्‍न 2.

(क) अधोलिखितानां शब्दानां विलोमपद विलोमपद पाठात् चित्वा लिखत

पश्चात् ………

हसितुम् ……..

अध: ………..

श्वेतः ……….

सूर्यास्त: ………

सुप्तः ……….

उत्तर:

पश्चात् – पूर्वम्

हसितुम् – रोदितुम्

अध: – उपरि

श्वेत: – कृष्णः

सूर्यास्त: – सूर्योदयः

सुप्तः – प्रबुद्धः

(ख) सन्धिं कुरुत

नि + अवसत्

सूर्य + उदयः

वृक्षस्य + उपरि

हि + अकारयत्

च + एकाकिनी

इति + उक्त्वा

प्रति + अवदत्

प्र + उक्त म्

अत्र + एवं

तत्र + उपस्थिता

यथा + इच्छम्

उत्तर:

नि + अवसत् – न्यवसत्

सूर्य + उदयः – सूर्योदयः

वृक्षस्य + उपरि – वृक्षस्योपरि

हि + अकारयत् – हुयकारयत्

च + एकाकिनी – चैकाकिनी

इति + उक्त्वा – इत्युक्त्वा

प्रति + अवदत् – प्रत्यवदत्

प्र + उक्तम् – प्रोक्तम्

अत्र + एव – अत्रैव

तत्र + उपस्थिता – तत्रोपस्थिता

यथा + इच्छम् – यथेच्छम्

प्रश्‍न 3.

स्थूलपदान्यधिकृत्य प्रश्ननिर्माण कुरुत

(क) ग्रामे निर्धना स्त्री अवसत्।

उत्तर:

ग्रामे का अवसत्?

(ख) स्वर्णकाळ निवारयन्ती बालिका प्रार्थयत्।

उत्तर:

कं निवारयन्ती बालिका प्रार्थयत्?

(ग) सूर्योदयात् पूर्वमेव बालिका तपस्थिता।

उत्तर:

कस्मात् पूर्वमेव बालिका तत्रोपस्थिता?

(घ) बालिका निर्धनमातुः दुहिता आसीत्।

उत्तर:

बालिका कस्याः दुहिता आसीत्?

(ङ) लुब्धा वृद्धा स्वर्णकाकस्य रहस्यमभिज्ञातवती।

उत्तर: लुब्धा वृद्धा कस्य रहस्यमभिज्ञातवती?

प्रश्‍न 4.

प्रकृति – प्रत्यय – संयोगं कुरुत

हस् + शतृ

भक्ष् + शत

वि + लोकृ + ल्यप्

नि + क्षिप् + ल्यप्

आ + गम् + ल्यप्

दृश् + क्त्वा

शी + क्त्वा

वृद्ध + टा

सुत + टाप्

लघु + तमप्

उत्तर:

हस् + शतृ – हस्न

भक्ष् + शत – भक्षयन्

वि + लोक + ल्यप् – विलोक्य

नि + क्षिप् + ल्यप् – निक्षिप्य

आ + गम् + ल्यप् – आगत्य

दृश् + क्त्वा – दृष्ट्वा

शी + क्त्वा – शयित्वा

वृद्ध + टाप् – वृद्धा

सुत + टाप् – सुता

लघु + तमप् – लघुतमम्

प्रश्‍न 5.

प्रकृति – प्रत्यय – विभागं कुरुत

हसन्तम्

रोदितुम्

वृद्धा

भक्षयन्

दृष्ट्वा

विलोक्य

निक्षिप्य

आगत्य

शयित्वा

सुता

लघुतमम्

उत्तर:

हसन्तम् – हस् + शतृ

रोदितुम् – रुद् + तुमुन्

वृद्धा – वृद्ध + टाप्

भक्षयन् – भक्ष् + शत्

दृष्ट्वा – दृश् + क्त्वा

विलोक्य – वि + लोक + ल्यप्

निक्षिप्य – नि + क्षिप् + ल्यप्

आगत्य – आ + गम् + ल्यप्

शयित्त्वा – शी + क्त्वा

सुता – सुत + टाप

लघुतमम् – लघु + तमप्

प्रश्‍न 6.

अधोलिखितानि कथनानि कः/का, कं/कां च कथयति

कथनानि – कः/का – कं/काम्

(क) पूर्व प्रातराशः क्रियाताम् – ………. – …………..

(ख) सूर्यातपे तण्डुलान् खगेभ्यो रक्ष – ………. – …………..

(ग) तण्डुलान् मा भक्षय – ………. – …………..

(घ) अहं तुभ्यं तण्डुलमूल्यं दास्यामि – ………. – …………..

(ङ) भो नीचकाक! अहमागता, मां तण्डुलमूल्यं प्रयच्छ – ………. – …………..

उत्तर :

कथनानि – क:/का – कं/काम्

(क) पूर्व प्रातराशः क्रियाताम् – स्वर्णकाकः – बालिकाम्

(ख) सूर्यातपे तण्डुलान् खगेभ्यो रक्ष – वृद्धा – बालिकाम्

(ग) तण्डुलान् मा भक्षय – बालिका – स्वर्णकाकम्

(घ) अहं तुभ्यं तण्डुलमूल्यं दास्यामि – स्वर्णकाकः – बालिकाम्

।