Question

Essay on berojgari In punjabi

Answer 1

ਜਾਣ-ਪਛਾਣ-ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਦਿਨ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਇਸ ਦੇ ਵਧਣ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਸਭ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਤੇਜ਼ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਜੋ ਭਿਆਨਕ ਰੂਪ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਵੀ ਵੇਖਣ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਇਆ । ਅਰਥ- ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦਾ ਸਰੂਪ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵਿਕਸਿਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਾਫ਼ੀ ਭਿੰਨ ਹੈ । ਵਿਕਸਿਤ ਉਦਯੋਗਿਕ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਚੱਕਰੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਹੈ, ਜਦ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਇਸਦਾ ਸਰੂਪ ਚਿਰਕਾਲੀਨ ਹੈ । ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪ ਹਨ ; ਜਿਵੇਂ ਮੌਸਮੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ, ਛਿਪੀ ਹੋਈ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਤੇ ਅਲਪ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ । ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੇ ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਰੂਪ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਕਿਸਾਨੀ ਵਿਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸ਼ਹਿਰੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਵਿਚ ਉਦਯੋਗਿਕ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਤੇ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ।

ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ-ਪਹਿਲੀ ਪੰਜ ਸਾਲਾ ਯੋਜਨਾ ਅਰਥਾਤ 1956 ਈ: ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ 53 ਲੱਖ ਆਦਮੀ ਬੇਕਾਰ ਸਨ। ਪਰ 1998 ਦੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿਚ 4 ਕਰੋੜ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਰਜਿਸਟਰ ਸਨ । ਸਤੰਬਰ 2002 ਵਿਚ ਇਹ ਗਿਣਤੀ 3 ਕਰੋੜ 45 ਲੱਖ ਰਹਿ ਗਈ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਇਹ ਗਿਣਤੀ 4 ਕਰੋੜ 10 ਲੱਖ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਹੁਤੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਸਰਕਾਰੀ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਤੋਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਤੇ ਬਹੁਤੇ ਅਜਿਹੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਦਾ ਰਾਹ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ । ਬੁਹਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਅਜਿਹੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਛਪੀ ਹੋਈ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਕਾਰਗਿਲ ਦੀ ਲੜਾਈ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿਚ ਫ਼ੌਜੀ ਭਰਤੀ ਲਈ ਲੱਗੀਆਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਭੀੜਾਂ ਤੋਂ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੇ ਵਿਕਰਾਲ ਰੂਪ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ | ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਿਨੋਂ-ਦਿਨ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ । ਭਾਰਤ ਵਿਚੋਂ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿਚ ਧੜਾ-ਧੜ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਲ ਭੱਜ ਰਹੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । 2005 ਦੀ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿਚ 18 ਤੋਂ 35 ਸਾਲ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਯੋਗ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 35 ਕਰੋੜ ਸੀ । ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਹੋਏ ਇਕ ਸਰਵੇਖਣ ਅਨੁਸਾਰ ਇਕੱਲੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਰਜਿਸਟਰਡ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 45 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ । ਇਹ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਸਿੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਹਨ | ਅਣ-ਸਿੱਖਿਅਤ ਤੇ ਅਣ-ਰਜਿਸਟਰਡ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਸਿਰ ਨੂੰ ਚਕਰਾਉਣ ਵਾਲੀ ਹੋਵੇਗੀ ।ਵਿਸ਼ਵ ਮੰਦਵਾੜੇ ਨੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ।

ਕਾਰਨ-ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਵਿਚ ਵਾਧੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਅਬਾਦੀ ਵਿਚ ਵਿਸਫੋਟਕ ਵਾਧਾ ਹੈ ।1951 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਕੇਵਲ 36 ਕਰੋੜ ਸੀ ਪਰੰਤੂ ਇਹ 1.2% ਸਾਲਾਨਾ ਦਰ ਨਾਲ ਵਧਦੀ ਹੋਈ ਅੱਜ 116 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ ਚੁੱਕੀ ਹੈ । ਇਸ ਨਾਲ ਹਰ ਸਾਲ 12 ਕਰੋੜ 80 ਲੱਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹਰ ਸਾਲ ਨੌਕਰੀ ਭਾਲਣ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਅਬਾਦੀ ਦੇ ਇਸ ਤੇਜ਼ ਵਾਧੇ ਨੇ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿੱਥੇ ਟੀਚੇ ਪੂਰੇ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੱਤੇ ।

Answer 2

ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰੀ ਦਾ ਅਰਥ - ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰੀ ਤੋਂ ਮਤਲਬ ਉਹ ਸਥਿਤੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਵਿਅਕਤੀ ਨੋਕਰੀ ਤਾਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ , ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਨੋਕਰੀ ਨਹੀ ਮਿਲਦੀ । ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰੀ ਨੂੰ ਉਪਲੱਬਧ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਤ ਵਜੋਂ ਵੀ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । (Berojgari ki samasya essay in Punjabi)

ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ - ਭਾਰਤ ਵਿੱੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਸਿੱਖਿਅਤ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਸਭ ਤੋਂ ਚੁਣੌਤੀ ਪੂਰਨ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ । ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰੀ ਨੇ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੇਚੈਨੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਖਰਾਬ ਸਿਸਟਮ , ਸਾਡੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸਾਡੀਆ ਸਮਾਜਿਕ ਲੋੜਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਸਾਡੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਗਰੈਜੂਏਟ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਹੀ ਆ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫੈਕਟਰੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੇ ਪਿੰਨ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਹ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰਾਂ ਦੀ ਵਧ ਰਹੀ ਫੌਜ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਕੂਲਾਂ, ਕਾਲਜਾਂ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਤੋਂ ਜਾਗਰੂਕ ਹੋ ਕੇ, ਹਰ ਇੱਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੀ ਸ਼ੰਸਥਾ ਤੇ ਦਾਖਲਾ ਭਾਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਲੰਮੀ ਕਤਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਅਣਗਿਣਤ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ, ਪੋਸਟ ਗ੍ਰਜੂਏਟ, ਇੰਜਨੀਅਰ ਡਾਕਟਰ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਕਰੇਟਸ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਭ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੈ, ਪਰ ਸਮੱਸਿਆ ਉਦੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਭ ਇਹ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਨੌਜਵਾਨ ਨੌਕਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਪਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੇਚੈਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜ-ਵਿਰੋਧੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ, ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਆਦੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਜਿਹੇ ਕੇਸ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

ਜਿਸ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ctizens ਦੂਜਿਆਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਕੇ ਜੀਵਨ ਬਸਰ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ੳਥੇ ਨੌਕਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਖਰਚਿਆਂ ਅਤੇ ਅਸਵੀਕਾਰਤਾ ਅਤੇ ਪੈਸਿਆਂ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਦੇ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੇ ਕਲਿਆਣ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਵਧੱਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਇਹ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਮਨੁੱਖੀ ਵਸੀਲੇ ਕਿੰਨੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਨਾਗਿਰਕ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਸਾਰੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਬੱਧ ਨੌਕਰੀਆਂ ਜਾਂ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾ ਵਿੱੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਫਰੀਕਸਨਲ , ਢਾਂਚਾਗਤ, ਅਤੇ ਸਾਈਕਲਲੀ ।

ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀਆ ਕਿਸਮਾਂ -

1) ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਸਮ ਫਰੀਕਸਨਲ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ , (Frictional Unemployment) ਹੈ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ੳਦੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੋਕਰੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੁਸਰੀ ਨੋਕਰੀ ਦੀ ਭਾਲ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਨੌਕਰੀ ਲੱਭਣ ਵਾਲੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਨੋਕਰੀ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦੀ ਕੰਮ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਆਕਤੀਆ ਨੂੰ ਵੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਇਹ ਮੰਨ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਨੌਕਰੀ ਗਵਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਕੰਮ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੋਵੇ । ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਕੋਂਟਰੈਕਟ ਵਰਕਰ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਲਾਕਾਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮਸਿਆ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਰਮਚਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਲਈ ਵਕਤ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਖਾਸ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਇਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਖਤਮ ਜਾਂ ਸ਼ੁੱਧ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿਚ ਵੀ ਕੁਝ ਲੋਕ ਹੋਣਗੇ ਜੋ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕਿ ਸਮੇ ਤੇ ਨੋਕਰੀ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋੋੋਣਗੇ । (essay on Berojgari in Punjabi)

2) ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਢਾਂਚਾਗਤ ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰੀ (Structural Unemployment) ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਘਟ ਕੁਸ਼ਲਤਾ, ਸਥਾਨ, ਜਾਂ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੇ ਕਈ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿਚ ਨਵੇਂ ਹੁਨਰ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੈਂਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਵਰਕਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਪੁਰਾਣੇ ਤਰੀਕੇ ਜਾਣਦੇ ਹਨ । ਇੱਕ ਪਲਾਂਟ ਘੱਟੇ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਥਾਨ ਤੇ ਜਾਂ ਸਕਦਾ ਹੈ ੳਥੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਦੋ ਨਵੇਂ ਸ਼ਥਾਨ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਤੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਗ਼ੈਰ-ਵਿੱਦਿਅਕਸਿੱਖਿਆ ਜਾਂ ਸਿਖਲਾਈ ਵਾਲੇ ਕਾਮਿਆਂ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਂ ਮਹਿੰਗੇ ਨੌਜਵਾਨ ਵਰਕਰਾਂ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮਾਲਕ ਇਹ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਕਰਮਚਾਰੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ । ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਉੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਨੋਕਰੀ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਕੁਝ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਢਾਂਚਾਗਤ ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ । (Berojgari essay in Punjabi)

3) ਤੀਸਰੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ (Cyclical Unemployment) ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਸ਼ ਵਿੱੱਚ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ । ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਸਾਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਨੋਕਰੀ ਤੋਂ ਹੱਥ ਧੋਣਾ ਪੈਦਾ ਹੈ । ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਜਾਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿਹੜੀਆ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਨਾ ਵਪਾਰ।