Question

essay on solar system in sanskrit​

Answer 1

सूर्यः (sun) किञ्चन नक्षत्रं विद्यते । किन्तु ज्योतिष्शास्त्रदृष्ट्या अयं कश्चन ग्रहः इति निर्दिश्यते । खगोलपदार्थेषु सूर्यः अत्यन्तं प्रमुखः अस्ति । तदीयाः किरणाः भूमेः उपरि अन्येषां ग्रहाणाम् उपरि प्रकाशम् उष्णतां च प्रसरन्ति । सूर्यस्य आकर्षणपरिधौ एव अन्येषां ग्रहाणां सञ्चलनं भवति । नित्यजीवनव्यवहारे तस्य प्रभावः अस्ति अनन्यः। सूर्यं विना मानवजीवनस्य कल्पना अपि अशक्या एव। सूर्यस्य व्यासः भवति ८,६५,००० मैल्-परिमितम् । भूमेः विस्तारस्य अपेक्षया १३,००,००० गुणितम् अधिकम् । द्रव्यराशिः भूमेः अपेक्षया ३,३३,००० गुणितम् अधिकम् । अणुप्रक्रियया सूर्ये शक्त्युत्पादनं भवति । सूर्ये प्रचाल्यमानया अनया क्रियया जलजनकः हीलियं-धातुरूपेण परिवर्तिताः भवन्ति इत्यतः द्रव्यराशौ प्रत्येकस्मिन् क्षणे चत्वारि-मिलियन्-टन्-परिमितः भागः न्यूनः भवति । सूर्यः यस्यां वियद्गङ्गायां परिभ्रमति तस्याः केन्द्रभागतः बहु दूरे सीमाप्रदेशे विद्यते । वियद्गङ्गायाः केन्द्रतः सूर्यः ३०,००० ज्योतिर्वर्षाणाम् अन्तरे विद्यते ।

रविमार्गः
विश्वगोले रविमार्गः इत्येषः किञ्चन बृहद्-वृत्तम्। भूकेन्द्रसिद्धान्तानुगुणं भूमिः विश्वस्य केन्द्रभागे दृश्यते । आकाशे सञ्चरन्तः सर्वे अपि पदार्थाः भूमिं परितः भ्रमन्ति । रविः अपि भूमिं परितः भ्रमति इव पूर्वदिशि उदेति पश्चिमदिशि अस्तङ्गच्छति च । रवेः अयं सञ्चरणमार्गः एव (वस्तुतः अयं रविं परितः भ्रमन्त्याः भूमेः मार्गः) रविमार्गः इति कथ्यते । अत्रैव सायनराशिचक्रनिरयणराशिचक्रौ कल्प्येते|अतिन्युनदिनमानदिवसात् सायनराशिचक्रान्तर्गत मकरराशौ सूर्यः चंक्रमते | अस्मिन्नेव दिने सायनमकरे अर्क इति लिखन्ति पञ्चांगकाराः |सौरवर्षे रविमार्गे कल्पिते राशिचक्रे मकरमासादयः द्वादशाः भवन्ति | सायनमकरमासारम्भदिनात् सन्निकटात् पूर्ववर्तिशुक्लपक्षारम्भदिनात् अमान्तो चान्द्रोमासः वेदांगज्योतिषविद्भिः मन्यन्ते | अयं रविमार्गः विश्वमध्यरेखातः २३ डिग्रिपरिमितं २६ निमेषपरिमितं कोणरूपेण नतः भवति । भूमेः अक्षस्य नमनमेव अस्य कारणम्। भू-अक्ष-रविमार्गयोः सम्बद्धः समतलकोणः रविमार्गस्य वक्रता इति निर्दिश्यते। इयं प्रस्तुतं २३ डिग्रि २६ निमेष २५.२ क्षणपरिमितं च वर्तते।

Answer 2

अस्माकं सौरमण्डले अष्टग्रहाः सन्ति ये अस्माकं सौरमण्डलस्य केन्द्रस्थानं सूर्यं परितः परिभ्रमन्ति ।

• एते ग्रहाः व्यापकतया द्वयोः वर्गयोः वर्गीकृताः सन्ति ये अन्तःग्रहाः बाह्यग्रहाः च सन्ति। बुधशुक्रपृथिवी मंगलं च अन्तःग्रह उच्यते ।
• ब्रह्माण्डे अस्माकं सदृशाः बहवः ग्रहतन्त्राणि सन्ति, येषु ग्रहाः गणतारकं परिभ्रमन्ति।
• अस्माकं ग्रहमण्डलस्य नाम "सौरमण्डलम्" इति अस्ति यतोहि अस्माकं सूर्यस्य नाम सोल् इति अस्ति, सूर्यस्य लैटिनशब्दस्य नामतः "सोलिस्" इति, सूर्यसम्बद्धं किमपि वयं "सौरम्" इति वदामः ।
• सूर्यः समग्रस्य विश्वस्य ऊर्जायाः आवश्यकतां पूरयितुं पर्याप्तात् अधिका ऊर्जां प्रदाति, जीवाश्म-इन्धनस्य विपरीतम्, सः शीघ्रमेव न समाप्तः भविष्यति ।
• नवीकरणीय ऊर्जा स्रोतः इति नाम्ना सौरशक्तिः एकमात्रं सीमा अस्ति यत् अस्माकं क्षमता अस्ति यत् तत् कुशलतया, व्यय-प्रभावितया च विद्युत्रूपेण परिणमयितुं शक्नुमः |

#SPJ3