गार्डड चळवळ कोणत्या वर्षीमध्ये सुरू झाली?
Answers
Explanation:
गदर चळवळ: अमेरिकेंत आनी कॅनडांत रावपी क्रांतिकारक विचारांच्या भारतीयांनी इ. स. १९१३ त अमेरिकेंत ‘हिंदी असोसिएशन’ ही संस्था स्थापन केल्ली. आपल्या प्रचार कार्याखातीर हे संघटनेन एक सातोळें सुरू केलें. ताचें नांव ‘गदर’. इंग्लीश, हिंदी, बंगाली, मराठी, उर्दू आनी पंजाबी (गुरुमुखी) भासांनी तें उजवाडाक येतालें. तातूंतल्या लेखांचो प्रभाव विदेशांतल्या भारतीय लोकांचेर जालो आनी तांच्यात थोडी जागृताय जाली. हाची प्रेरणा घेवन कांय काळाउपरांत भारताभायर रावपी भारतीयांनी एक संघटित चळवळ उबी केली आनी हे चळवळीक ‘गदर’ हें नांव दिलें.
विसाव्या शेंकड्याचें सुर्वेक नोकरीधंद्याच्या निमतान कांय भारतीय लोक अमेरिका आनी कॅनडांत गेल्ले. विदेशांत तांकां कमी पांवड्याची सुवात मेळ्ळी. परकी राजवटीसकयल राविल्ल्यान आपल्या तशेंच परकी देशांनी बरी वागणूक मेळना, अशें तांका दिसलें. ब्रिटिशांचे गुलामगिरींतल्यान मुक्त जावन स्वतंत्र राश्ट्र स्थापन करतकच ह्या जाचांतल्यान सुटका जावन मानान जियेवंक मेळटलें, अशें तांकां दिसलें. देखून, ब्रिटिशांक भारतांतल्यान धांवडावप हो ‘हिंदी असोसिएशन’ चो आनी ‘गदर’ सातोळ्याचो हेत जालो.
गदर (गधर) ह्या पंजाबी शब्दाचो अर्थ बंड. हें बंड भारतांतले ब्रिटीश सत्तेआड आशिल्लें. ह्या उठावाखातीर १ नोव्हेंबर दिसा ‘गदर’ नांवाचो राजकी पक्ष अमेरिकेंत स्थापन केलो. हे संघटनेंत चडशे शीख आशिल्ले. सोहनसिंग भक्न, लाल हरदयाल, काशिराम हे संघटनेचे मुखेल फुडारी आशिल्ले. हरचरण दास, पृथ्वी सिंग, आझाद, लाहिरी ज्योतिंद्रनाथ, पांडुरंग सदाशिव कानजोगे, अमरसिंग, कर्तारसिंग, सचिंद्रनाथ सन्याल हांणी भारतांतले हे चळवळींत मुखेल भूमिका केली.
खानखोजे आनी पं. काशीराम हांणी हरदयाळाच्या पांच वर्सां पयलीं अमेरिकेंत गदरचें कार्य सुरू केल्लें. खानखोजे टिळकाक मेळून विदेशांत गेल्लो. जपानांत स्फोटक द्रव्यांचे कृतीचें शिक्षण घेवन तो सॅन फ्रॅन्सिस्कोच्या मिलिटरी अकॅडमीत गेलो आनी ताणें पदविका घेतली. थंय ताका सुरेंद्र मोहन, खगेंद्रचंद्र, तारकानाथ दास आनी हेर क्रांतीवीर मेळ्ळे.
शस्त्रास्त्रां आनी दुडू एकठांय करप, बाँब तयात करप, जुलमी ब्रिटीश अधिकाऱ्यांचो खून करप हे मार्ग आपणावचे अशी तांची धारणा आशिल्ली. पूण अशे पध्दतीन क्रांती करपाक हे संस्थेकडेन संघटन, फुडारपण आनी डावपेच हांचो अभाव आशिल्लो. संघटनेची वैचारीक बसका लोकांमेरेन जाय तशी पाव नाशिल्ली.
भारतीय फौजेंत आनी लश्करांत देशभक्ती निर्माण करप, हाचेर गदर चळवळीन भर दिलो. चळवळींचें जाळ अमेरिका, सिंगापूर, ब्रह्मदेश, बलुचिस्तान, चीन, इराण, जपान, जर्मनी, जावा, मानिला, शांघाय, हाँगकाँग मेरेन पातळिल्लें. प्रचाराक आनी प्रहारक अशे ताचे दोन विभाग आशिल्ले. प्रचारक विभाग ‘गदर’ सातोळ्याचें काम पळेतालो जाल्यार प्रहारक विभाग रेल्वे स्टेशन. तारायंत्रां, पोलिस ठाणीं, लश्करी केंद्रां हांचेर गुप्तपणान घुरयो घालपाची येवजण आंखतालो.
१९१४ त पयलें संवसारीक म्हझुज सुरू जालें आनी ‘हिंदी असोसिएशन’ चे कांय लोक बोटींतल्यान भारतांत आयले. हे लोक देशाखातीर कसलेय त्याग करपाक तयार आशिल्ले. ‘तोशा मारू’ आनी ‘मशिमा मारु’ ह्या दोन जहाजांतसून हे लोक भारतांत आयले. ‘कामा गाटा मारु’ ह्या जहाजांतसून भगवान सिंग, महंमद बरकतुल्ला, सोहन सिंग, भक्न, बलवंत सिंग हे फुडारी आनी हेर गदरवादी भारतीय किनाऱ्याचेर देंवलें. तांका थंय रोखडीच अटक जाली. कांय जाणांची पोलिसांवांगडा चकमक जाली. थोड्यांचेर आरोप दवरुन खटले जाले. २८ जाणांक फांशी आनी हेरांक दीर्घ मदुतीची ख्यास्त जाली.
भारतांत आयिल्ले शूर, धाडसी आनी एकचाराचो