jaldindi essay in Marathi 500 words
Answers
जलदिंडी .......
पुण्यातल्या पवना नदीच्या पुलावरून मोटारसायकल खडखडत चालली होती. पुलावर डंपर उभा असल्याने मोटारसायकलस्वाराने गाडी थांबवली. त्याने पाहिले, की डंपर पूलावरून नदीत रिकामा केला जात आहे. स्वाराने डंपरचालकाला हटकले. तसे चालक म्हणाला, ‘‘अहो, गावातल्या पोल्ट्री फार्ममध्य मेलेली पिल्लं, वगैरे जो कचरा तयार होतो ना, मी तो नदीत टाकतोय.’’ स्वाराने त्याला तसे न करण्याविषयी सांगितले, त्यावर तो चालक म्हणाला, ‘‘अहो साहेब, आज मला उशीर झाला म्हणून मी तुम्हाला दिसलो. आम्ही तर दररोज पहाटे येऊन हा कचरा नदीत सोडतो.’’ पवना नदीत रोजच्या रोज टाकला जाणारा तो जैव कचरा आणि त्यामुळे नदीचे होणारे प्रदूषण याचे भयावह चित्र त्या मोटारसायकलस्वाराच्या डोळ्यांसमोर उभे राहिले. त्या मोटारसायकलस्वाराचे नाव होते व्यंकट भताने.
व्यंकट भताने हे मावळ भागातील साळुंब्रे गावच्या ग्रामप्रबोधिनी विद्यालयाचे मुख्याध्यापक आणि मावळ तालुका मुख्याध्यापक संघाचे अध्यक्ष. त्यांच्यासमोर घडलेल्या त्या घटनेने त्यांना त्यांच्या परिसरात सुरू असलेल्या नदीच्या प्रदूषणाची जाणीव झाली. पवना परिसरात कुक्कूटपालन, पेपरमिल आणि इतर काही व्यवसाय चालवले जातात. त्या कारखान्यांतून संस्करण न केलेले दूषित पाणी पवनेत सोडून दिले जात होते. त्यामुळे पवनेकाठच्या गावांमध्ये रोगराई पसरू लागली. त्यास निर्बंध घालणे भताने यांना आवश्य्क वाटले आणि त्यांनी पवना नदीच्या प्रदूषणाबाबत ग्रामस्थांमध्ये जागरुकता निर्माण करण्याचे प्रयत्न सुरू केले. त्यासाठी त्यांनी पवना नदीचा ‘पवनामाई उत्सव’ साजरा करण्याची कल्पना पुढे आणली आणि श्रद्धा व प्रबोधन अशा दोन गोष्टी एकाच व्यासपीठावर मांडल्या. लोकांची नदीबद्दलची श्रद्धा जागी झाली तर प्रदूषणास आपोआप आळा बसेल असा भताने यांचा विचार होता. त्यांनी नदीस ‘पवनामाई’ असे संबोधन दिले. त्या उच्चारणाने नदी आणि माणूस यात असलेले अंतर कमी होते अशी त्यामागची भावना! ‘पवनामाई माझी माता, मीच तिचा रक्षणकर्ता’ ही उत्सवाची घोषणा आहे. भताने यांनी पवना नदीवर आरती आणि प्रार्थना रचली. संत गाडगेबाबा यांच्या स्‍मृतिदिनाचे निमित्त साधून १९९३ सालापासून उत्सव साळुंब्रे गावात साजरा केला जाऊ लागला. त्यामध्ये साळुंब्रे गावातील विद्यार्थी, शिक्षक आणि ग्रामस्थ सामिल झाले.
पवना नदी हातगावात उगम पावते. ते ठिकाण पवना धरणापासून वीस किलोमीटर अंतरावर आहे. पवना नदी तिथून वाहत पवनानगर, शिवली, थुगांव, शिवणे, बेबडओहळ, सोमाटणे, शिरगाव, गोडुंब्रे, साळुंब्रे, रावेत अशा गावांचा प्रवास करत चिंचवड येथे मुळा नदीस जाऊन मिळते. या नदीच्या पाण्याचा पुरवठा पिंपरी-चिंचवड भागाला केला जातो.
it will definitely help u......
संकल्पना
हातगाव येथेच पवना नदीचा जन्म होतो. पवना धरणापासून ते ठिकाण 20 किलोमीटर अंतर आहे. तेथून पवना नदी पवनानगर, शिवली, थुगाव, शिवणे, बेबडोहळ, सोमाटणे, शिरगाव, गोडुंब्रे, साळुंब्रे, रावेत या शहरांमधून चिंचवड येथे मुळा नदीत विलीन होईपर्यंत जाते. या नदीतून पिंपरी-चिंचवड शहराला पाणीपुरवठा होतोl
स्पष्टीकरण
साळुंब्रे गावच्या ग्रामप्रबोधिनी विद्यालयाचे मुख्याध्यापक व मावळ तालुका मुख्याध्यापक संघाचे नेते व्यंकट भताने हे आहेत. त्यांच्या समोर घडलेल्या घटनेमुळे त्यांच्या शेजारच्या नदीच्या सततच्या प्रदूषणाची त्यांना जाणीव झाली. पवना भागात पेपर मिल आणि पोल्ट्री फार्मसह अनेक उद्योग आहेत. या उद्योगांनी प्रक्रिया न केलेले, विषारी पाणी वातावरणात टाकले. त्यामुळे पावणेकाठच्या वस्तीवर आजाराचे सावट पसरू लागले. भताने यांनी ते थांबवणे अत्यावश्यक असल्याचे ठरवले आणि पवना नदीच्या प्रदूषणाबाबत लोकांना प्रबोधन करण्यासाठी त्यांचे प्रयत्न सुरू केलेl यावर उपाय म्हणून पवना नदीच्या पात्रात "पवनामाई उत्सव" साजरा करण्याचा प्रस्ताव त्यांनी मांडला आणि एकाच मंचावर श्रद्धा आणि ज्ञान एकत्र केले. भताणे यांच्या मते, नदीवरील जनतेचा विश्वास पुन्हा निर्माण झाल्यास प्रदूषण तात्काळ कमी होईल. त्या नदीला "पवनामाई" असे म्हणतात. त्या जोरावरून माणूस आणि नदी एकमेकांच्या जवळ असल्याची कल्पना येते. "पवनामाई माझी आई, मी तिचा उद्धार." पवना नदीवर भटाणे यांनी आरती व प्रार्थना केली. 1993 पासून साळुंब्रे गावात संत गाडगेबाबा यांच्या स्मृतिदिनानिमित्त उत्सव साजरा केला जातो. सहभागींमध्ये विद्यार्थी, शिक्षक आणि साळुंब्रे गावातील रहिवासी यांचा समावेश होताl
म्हणून शहरीकरण आणि औद्योगिकीकरण या दोन्ही गोष्टी वाढत आहेत. या परिस्थितीत पाण्याचा प्राथमिक पुरवठा म्हणजे नदी प्रणाली, जी अस्वच्छ होत आहे. त्याचा परिणाम शेती, जनावरे आणि माणसांवरही झाला आहे. मानवनिर्मित समस्या निर्माण झाली आहे. त्याचा पराभव करण्यासाठी माणसाने प्रयत्न केले पाहिजेत. जलदिंडी फाउंडेशन गेल्या पंधरा वर्षांपासून जलवाहिनी स्वच्छ करण्याचे काम करत आहेl
#SPJ2