Question

जनुक म्हणजे काय?त्याची कार्य कोणती?​

Answer 1

Answer:

सजीवांच्या आनुवंशिक घटकांचे एकक. जनुके ही पेशीच्या केंद्रकातील गुणसूत्रांवर असतात आणि ती सजीवांची आनुवंशिक लक्षणे निश्चित करतात. विशिष्ट जनुके गुणसूत्राच्या विशिष्ट भागावर असतात.

जनुक

एक गुणसूत्र म्हणजे डीएनए (डीऑक्सिरिबो – न्यूक्लिइक आम्ल) याचा एक रेणू असतो. डीएनएचा रेणू हजारो लहान रासायनिक एककांचा बनलेला असतो. या एककांना न्यूक्लिओटाइड म्हणतात. पेंटोज शर्करेचा प्यूरीन किंवा पिरिमिडीन गटाशी संयोग होऊन ‘न्यूक्लिओसाइड’ हा रेणू तयार होतो.या न्यूक्लिओसाइडांचा फॉस्फोरिक आम्लाशी संयोग होऊन न्यूक्लिओटाइडे तयार होतात. अशी अनेक ‘न्यूक्लिओटाइडे’ एकत्र येऊन पॉलिन्यूक्लिओटाइड साखळी (स्ट्रँड) तयार होते. अशा दोन साखळ्या विशिष्ट रासायनिक बंधांनी जोडल्या जाऊन डीएनएचा रेणू तयार होतो.

डीएनएतील न्यूक्लिओटाइडे विशिष्ट अनुक्रमाने रचलेली असतात. प्रत्येक न्यूक्लिओटाइड हे त्यांतील प्यूरीन [ॲडेनीन (A), ग्वानीन (G)] आणि पिरिमिडीन [थायमीन (T), सायटोसीन (C)] बेसवरून ओळखले जाते. न्यूक्लिओटाइडांचा अनुक्रम AAAGTCTGAC… असा त्यांच्यातील बेस दाखविणाऱ्या अक्षरांच्या क्रमाने दाखविला जातो. न्यूक्लिओटाइड अनुक्रम अनेकदा बेसपेअर किंवा बेसजोड्यांचा अनुक्रम, बेसक्रम, न्यूक्लिइक आम्ल अनुक्रम अशा संज्ञांनी उल्लेखला जातो. हा न्यूक्लिओटाइड अनुक्रम म्हणजेच डीएनए संकेत. जनुक हा डीएनएचा खंड असतो. प्रत्येक जनुकातील संकेत विशिष्ट प्रथिन तयार करण्याचा संकेत असतो. वेगवेगळ्या सजीवांमध्ये जनुकांची संख्या वेगवेगळी असते. तक्त्यात वेगवेगळे सजीव व त्यांची जनुक संख्या दिलेली आहे.