खुले मान म्हणजे काय ?
Answers
Answer:
मन म्हण्जे काय?
Explanation:
एकदा का निसर्गाच्या अंगाने विज्ञानाची चिकित्सा करायला घेतली की आतापर्यंतची गृहितके कोसळतात. केवळ बुद्धिवादाच्या आश्रयाने विकसित झालेल्या शास्त्रीय चिकित्सेला आपल्या अनोख्या मांडणीने छेद देणारे जीवरसायनशास्त्राचे सहायक प्राध्यापक मायकल बीही म्हणतात की, जिवंत पेशीमध्ये अलीकडेच लागलेल्या शोधामुळे "त्यांच्यात असणारी "रचना" हीच एक स्पष्ट आणि मोठ्या आवाजातली हाक" ऐकू आली आहे. इथे मेख अशी आहे की अशा रचनाकाराचा पुरावा मिळवणे ही उत्क्रांतिवाद्यांसाठी एक समस्या आहे. बीही म्हणतात की, "जीवनातल्या रचनांबद्दल डार्विनवादाकडे स्पष्टीकरण नाही असा विश्‍वास करण्यासाठी पुष्कळ कारणे आहेत. 'डार्विनकाळात, जीवनाचा मूळ आधार अर्थात जिवंत पेशी जटील नाही, असे मानले जात होते आणि त्या अज्ञानाच्या काळातच उत्क्रांतीच्या सिद्धान्ताचा जन्म झाला. पण तो काळ जाऊन, आता विज्ञानानेच रेण्वीय जीवशास्त्राने निर्विवाद सिद्ध केले आहे की, पेशी ही सर्वोत्कृष्ट, परिपूर्ण रचनांची एक विलक्षण जटील घडण आहे इतकी की तिच्यापुढे मानवाने आतापर्यंत निर्मिलेली सर्वांत गुंतागुंतीची साधने व यंत्रे एखाद्या किरकोळ खेळण्यासारखी आहेत.
इथे थोडे थांबून, ज्ञान आणि विज्ञान यांबद्दल सांगताना ज्ञानेश्वर काय म्हणतात पहा. "ज्ञान म्हणजे आत्मज्ञान आणि विज्ञान म्हणजे प्रपंचाचे ज्ञान." इथे प्रपंचाचा परीघ नुसताच व्यापक नाही तर दिसणाऱ्या जगाच्या पुढचा म्हणजे जाणिवेच्या प्रांतातल्या विश्वाचा आहे. आता आत्मज्ञान म्हणजे काय? ते म्हणजेच अध्यात्म का? विज्ञान आणि अध्यात्म याचे नाते काय? विज्ञानाचे दृश्य स्वरूप अनेकविध आहे पण मग अध्यात्माचे कुठले?
आपण पहिले की निसर्गाचे चक्र आपल्या प्रकांड बुद्धीच्या जोरावर माणसाने बिघडवले. इतके की जणू आपल्या बुद्धीने विज्ञानाला ओलीस ठेवले? पण त्याहीपेक्षा त्याने काय केले की निसर्ग आणि विज्ञान यात एक अंतर आणले. जणू ते परस्परविरोधी आहे, असे चित्र उभे राहिले. निसर्गात विज्ञान आणि अध्यात्म हे एकजीव असते. जसे रामकृष्ण परमहंस म्हणायचे की मिठाची बाहुली सागरात बुडाली तर काय गेले आणि काय उरले? मात्र, आपल्या बुद्धी-वेगाने निसर्ग आणि विज्ञान यात फरक केला आणि आपल्या जगण्यातले शहाणपण नासले.
अध्यात्म- 'अधि आत्म'- म्हणजे स्वत:कडे पाहणे. आत्मपरीक्षण. स्वतःचा शोध ही एक अखंड प्रकिया आहे. त्यातून एक भान निर्माण होते. विज्ञान हे मात्र नितीनिरपेक्ष असते. अग्नी तोच पण त्याने पण त्याने घर जाळायचे की अन्न शिजवायचे हे भान तो शोध देत नाही.हे भान देणारी गोष्ट म्हणजे आत्मज्ञान आणि हेच अध्यात्म. म्हणजे विज्ञान आणि ते वापरायचे भान असे दोन्ही एकत्र आले की येथ चातुर्य शहाणे झाले!
इंद्रिय व बुद्धीच्या मध्ये मन असते असे ज्ञानदेव सांगतात, "जे इंद्रिया आणि बुद्धी। माझारिलिये संधी|" याचा अर्थ तोच. म्हणजे प्रेरणा देणारी बुद्धी आणि ते प्रेरणा प्रत्यक्षात आणणारी इंद्रिये यामध्ये मन असते. या मनात ते भान येते. जे अध्यात्म आहे. म्हणजे एका अर्थाने विज्ञान आणि कर्म यांच्या अध्यात्म असते.
काही वैद्यानिक मेंदूलाच मन समजतात आणि बुद्धी म्हणजे मनाचेच कर्म असा सोपा अर्थ घेतात. ज्ञानदेव म्हणतात, प्रेरणा भले बुद्धीची असेल पण मन आज्ञा देते. म्हणजे पहा इंद्रिये अगदी सगुण आणि त्यांची दिशा ठरवणारे मन निर्गुण, बुद्धीने जन्माला घातलेले विज्ञान सगुण आणि त्याला भान देणारे अध्यात्म निर्गुण असा हा द्वैताचा पसारा आहे.
त्यामुळेच ज्ञानदेव मनाला आकाशाची उपमा देतात ती अगदी सार्थ आहे. जे अस्तित्वातच नाही पण भासते ते मन.
Mark me as a Brainliest if it helps you!