'मानुस हा वृक्षाच्या आधाराशिवाय जगू शकतो' या विधानातील विचार सौंदर्य स्पष्ट करा.
Answers
Answer:
सौंदर्यशास्त्र : सौंदर्याचे व कलेचे तत्त्वज्ञान म्हणजे सौंदर्यशास्त्र.यात सौंदर्याविषयी व कलेविषयी सिद्धांतन केले जाते. कला व सौंदर्य यांचे स्वरूप काय, त्यांच्या आवश्यक अटी कोणत्या, त्यांचे काही नियम असतात का, विविध कलांमधील परस्परसंबंध कोणत्या प्रकारचे असतात आणि त्यांतून कलांच्या वर्गीकरणाची व्यवस्था लावता येते का, यांसारख्या प्रश्नांचा विचार करून त्यांच्याविषयी सर्वसामान्य स्वरूपाचा सिद्धांत मांडणे, हे सौंदर्यशास्त्राचे मुख्य कार्य मानले जाते. सौंदर्यशास्त्राच्या एकूण व्याप्तीचा विचार केल्यास येथे दोन पातळ्यांवर विश्लेषण केलेले असते : एक म्हणजे संकल्पनांच्या व विधानांच्या तार्किक वैशिष्ट्यांचे विश्लेषण करणारी आकारिक पातळी, तर दुसरी म्हणजे संकल्पनांचे आशयविषयक विश्लेषण करणारी पातळी. याचा अधिक विचार पुढे येईलच.
अठराव्या शतकातील जर्मन तत्त्वज्ञ ⇨ अलेक्सांडर बाउमगार्टेन (१७१४-६२) याने ‘ईस्थेटिक्स’ ही संज्ञा वरील अर्थाने अठराव्या शतकात प्रथम वापरली. ‘aisthesis’ (संवेदन) या मूळ ग्रीक शब्दावरून ‘ईस्थेटिक्स’ हा शब्द आला. ‘ईस्थेटिक्स’ हा शब्द बाउमगार्टेनने तत्त्वज्ञानात्मक परिभाषेत समाविष्ट केला. ‘ईस्थेटिक्स’ याचा शब्दशः अर्थ ‘संवेदनशास्त्र’ असा आहे. बाउमगार्टेनने सौंदर्यशास्त्राचा अंतर्भाव संवेदन-शास्त्रात केला. ईस्थेटिक्स या संज्ञेला पर्याय म्हणून आधुनिक मराठीमध्ये सौंदर्यशास्त्र ही संज्ञा सर्वसामान्य वापरात आहे. काही अभ्यासकांनी सौस्थ्यशास्त्र (पु. शि. रेगे), कलास्वरूपशास्त्र (दि. के. बेडेकर) आणि आभिरौचिकी (दि. य. देशपांडे) यांसारखे पर्याय सुचविले असले, तरी ते फारसे प्रचलित नाहीत.
ईस्थेटिक्स किंवा सौंदर्यशास्त्र या संज्ञा आधुनिक असल्या, तरी सौंदर्य व कला यांच्या स्वरूपाचा वेध घेणारी आणि त्यांच्याविषयी सिद्धांतन करणारी परंपरा प्राचीन काळातही होती. संस्कृतमध्ये सौंदर्यशास्त्रीय विचाराची परंपरा निदान भरताच्या ⇨ नाट्यशास्त्राइतकी प्राचीन आहे (इ. स. पू. सु. २००-इ. स. २००) आणि संस्कृतमध्ये ज्याला काव्यशास्त्र वा ⇨ साहित्यशास्त्र म्हटले जाते, ती सौंदर्यशास्त्रीय विचाराचीच एक परंपरा आहे. पाश्चात्त्य परंपरेतही कलेचा सैद्धांतिक पातळीवरील विचार ⇨ प्लेटो (४२८-३४८ इ. स. पू. सु.) व ⇨ ॲरिस्टॉटल (३८४-३२२ इ. स. पू.) यांच्यापासून चालत आलेला आहे.
I hope answer is helpful to us
