marathi nibhand - pavsalyatil ek divas
Answers
"काय, सुरुवात करू ना, रे, गोविंदा?" श्यामने विचारले. "थोडा वेळ थांबावे. ते म्हातारबाबा अजून आले नाहीत. तुमच्या तोंडचा एकही शब्द गमावला, तर त्यांना वाईट वाटते." गोविंदा म्हाणाला. "इतके काय असे आहे माझ्याजवळ? साध्या गोष्टी मी सांगतो. वेडे आहेत लोक झाले." श्याम म्हणाला. “तुम्ही सांगता, ते तुम्हांला चांगले वाटते म्हणून सांगता ना? का तुम्हांलाही ते टाकाऊ वाटते? स्वतःला टाकाऊ वाटत असूनही जर सांगत असला तर तुम्ही ते पाप केले, असे होईल. ती फसवणूक होईल. आपणांस जे त्याज्य व अयोग्य वाटते, ते आपणांस लोकांना कसे बरे देता येईल?" भिकाने विचारले. “शिवाय लोकांची श्रद्धा असते, तर ती का दुखवा? त्यांना तुमचे ऐकण्यात आनंद वाटत असेल, म्हणून ते येतात, येण्यास उत्सुक असतात." गोविंदा म्हणाला. “हे पाहा, आलेच म्हातारबाबा. या, इकडे बसा." राम म्हणाला. “इकडेच बरे आहे. असा येथे बसतो." ते म्हातारबाबा म्हणाले. “श्याम, कर सुरुवात आता." राजा म्हणाला.
सारी मंडळी उत्सुक झाली. श्यामची कथा सुरु झाली. त्याची हृदयंगम मुरली वाजू लागली.
मला माझ्या वडिलांनी आमच्या गावापासून सहा कोसांवर दापोली म्हणून एक गाव आहे, तेथे इंग्रजी शिकावयास ठेवले. मामांकडून मी दिवे लावून आलो होतो. थोडे दिवस घरी वेद वगैरे शिकत होतो. परंतु वडिलांनी इंग्रजी शिकविण्याचे ठरविले. एक-दोन यत्तांइतके माझे शिक्षण झालेले होते.
दापोली मोठा सुंदर गाव आहे. तेथील हवा फार आरोग्यदायक आहे. तेथून समुद्र चार कोस दूर आहे. दापोलीस खूप मोठमोठी मैदाने आहेत. एका काळी येथे इंग्रजांची पलटण होती; म्हणून दापोलीस कअँप दापोली असेही म्हणतात. या कअँपनंतर 'काप' असा अपभ्रंश झाला व हल्ली कापदापोली असे म्हणतात. तसे पाहिले, तर माझा तालुका इंग्रजांच्या ताब्यात इतर महाराष्ट्रात आधी गेला. नानासाहेब पेशव्यांनी आंग्रे यांचे आरमार इंग्रजांच्या मदतीने बुडविले. फारच मोठी चूक होती ती. आंग्र्यांच्या आरमाराचा इंग्रजांना पायबंद होता. इंग्रजांच्या व इतरांच्या आरमाराचा आंग्र्यांनी अनेकदा अरबी समुद्रात पराभव केला होता. शिवाजीमहाराजांनी मोठ्या प्रयत्नाने आरमार उभारले होते. पूर्वी मराठ्यांचे एक होडकूही अरबी समुद्रात फिरकत नव्हते; परंतु या महापुरुषाने आरमाराचे महत्त्व ओळखले होते. ज्याचा दर्या त्याचे वैभव. हे सूत्र त्यांच्या राजनीतीत सांगितलेले आहे. परंतु नानासाहेबाने इंग्रजांच्या मार्गातील ही अडचण आपणहून दूर केली. इंग्रजांनी आंग्र्यांचे आरमार नाहीसे करण्यात जी मदत केली, त्याचा मोबदला म्हणून तो मुलूख मिळाला, त्यात बाणकोट वगैरे दापोली तालुक्यातील बंदरकाठी गावे होती; परंतु ह्याच तालुक्यातील वेळास गावचे मनसुबीची तलवार गाजविणारे नाना फडणवीस, ह्याच तालुक्यात स्वातंत्र्यासाठी आमरण झगडणारे, स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे व तो मी मिळवणारच, असे सांगणारे "केसरी"चे संपादक, गीतारहस्याचे कर्ते लोकमान्य टिळक यांचा गाव. त्याचप्रमाणे सामाजिक गुलामगिरीविरुद्ध बंड उभारणारे, तीन मुली घेऊन हिंगण्यास आश्रम काढणारे, महिला विद्यापीठाचे संस्थापक कर्मवीर कर्वे हे याच तालुक्यातील. स्वाभिमानी विश्वनाथ नारायण मंडलीक व गणितविशारद रघुनाथ पुरुषोत्तम परांजपे ह्याच तालुक्यातील.
दापोलीच्या आजूबाजूला जंगलही खूप आहे. सुरूचे दाट जंगल आहे. त्यातून वारा लागू लागला म्हणजे समुद्राच्या गर्जनेसारखा आवाज कानांवर पडतो. काजूची झाडेही पुष्कळ आहेत; उन्हाळ्यात लाल, पिवळे, शेंदरी असे हे काजू झाडावर हंड्या-झुंबरांसारखे डोलत असतात! दापोलीच्या आजूबाजूची गावे म्हणजे सृष्टिसौंदर्याची माहेरघरे आहेत. दापोलीची इंग्रजी शाळा त्या वेळेस मिशनची होती. दापोलीचे छात्रालय एके वेळी मुंबई इलाख्यात गाजले होते. मिशनची शाळा टेकडीवर होती. आजूबाजूला कलमी आंब्याची झाडे भरपूर होती. फारच रम्य दिसे शाळा. या शाळेत मी जाऊ लागलो. अभ्यास सुरू झाले.
दापोलीहून माझा गाव सहा-साडेसहा कोस होता. पायाने मी एवढे चालून जाईन की नाही, याचा मला आत्मविश्वास नव्हता; परंतु एक दिवस चालत गेलो व आत्मविश्वास आला. त्या वेळेपासून मी दर शनिवार-रविवारी घरी जाऊ लागलो. शनिवारी दुपारी दोन वाजता शाळा सुटली की, मी घरी निघावयाचा व दिवे लागेपर्यंत घरी पोचावयाचा. रविवारचा दिवस घरी आईच्या प्रेममय सहवासात घालवावयाचा व सोमवारी पहाटेस उठून दहा वाजेपर्यंत पुन्हा दापोलीस शाळेत जावयाचा.
एका शनिवारी मी असाच घरी जावयास निघालो. त्या दिवशी मी जरा खिन्न व दुःखी होतो. जणू मला जगात कोणी नाही, असे त्या दिवशी वाटत हेते. माझ्या ठिकाणी लहानपणापासूनच ही वृत्ती आहे. कधी कधी एकदम मनात येते, की खरोखर कोण आहे आपल्याला या जगात? हा विचार मनात येऊन अनेकदा मी रडलो आहे. काही कारण नसावे व एकदम डोळे भरून यावे, हृदय सद्गदित व्हावे, असे अनुभव मला आले आहेत. मी म्हणजे जणू एक बिंदू! कोणा झाडाचे पान! क्षणात वाळून जाणार, पडून जाणार! असे अगतिकत्वाचे विचार माझ्या मनात लहानपणापासून येत. लहानपणापासून सहानुभूती व प्रेम यांचा मी भुकेला होतो. जणू या दोन वस्तू शेकडो जन्मांत मला मिळालेल्या नव्हत्या. शतजन्माचाच जणू मी उपाशी होतो! मनुष्य अन्नाशिवाय जगू शकेल; पण प्रेमाशिवाय कसा जगू शकेल? प्रेम हे जीवनाचे जीवन आहे. जे प्रेम स्थिर आहे, भरपूर आहे, ते जीवनाच्या वृक्षाला पोसते. वृक्षाच्या पानापानांत, फांद्याफांद्यांत, सर्व खोडात आमूलाग्र जसा जीवनरस भरलेला असतो, तसे प्रेम पाहिजे. सोडावॉटरची बाटली फोडली, की फसफस पाणी बाहेर येते. असले क्षणभर उतू जाणारे; परंतु दुसऱ्या क्षणी न दिसणारे प्रेम जीवनाला टवटवी, सौंदर्य, उल्हास देऊ शकत नाही.
"kaay, suruvaat karoo na, re, govinda?" shyaamane vichaarale. "thoda vel thaambaave te mhaataarabaaba ajoon aale naaheet. tumachya tondacha ekahee shabd gamaavala, tar tyaanna vaeet vaatate.." govinda mhaanaala. "itake kaay ase aahe maajhyaajaval? saadhya goshtee mee saangato vede aahet lok jhaale.." shyaam mhanaala. "tumhee saangata, te tumhaanla chaangale vaatate mhanoon saangata na? ka tumhaanlaahee te taakaoo vaatate? svatahla taakaoo vaatat asoonahee jar saangat asala tar tumhee te paap kele, ase hoeel. tee phasavanook hoeel. aapanaans je tyaajy va ayogy vaatate, te aapanaans lokaanna kase bare deta yeeel? "bhikaane vichaarale." shivaay lokaanchee shraddha asate, tar tee ka dukhava? tyaanna tumache aikanyaat aanand vaatat asel, mhanoon te yetaat, yenyaas utsuk asataat. " govinda mhanaala. "he paaha, aalech mhaataarabaaba. ya, ikade basa. "raam mhanaala." ikadech bare aahe. asa yethe basato. " te mhaataarabaaba mhanaale. "shyaam, kar suruvaat aata." raaja mhanaala.
saaree mandalee utsuk jhaalee. shyaamachee katha suru jhaalee. tyaachee hrdayangam muralee vaajoo laagalee.
mala maajhya vadilaannee aamachya gaavaapaasoon saha kosaanvar daapolee mhanoon ek gaav aahe, tethe ingrajee shikaavayaas thevale. maamaankadoon mee dive laavoon aalo hoto. thode divas gharee ved vagaire shikat hoto. parantu vadilaannee ingrajee shikavinyaache tharavile. ek-don yattaanitake maajhe shikshan jhaalele hote.
daapolee motha sundar gaav aahe. tetheel hava phaar aarogyadaayak aahe. tethoon samudr chaar kos door aahe. daapolees khoop mothamothee maidaane aahet. kaalee yethe ingrajaanchee palatan hotee eka; mhanoon daapolees kaanp daapolee asehee mhanataat. ya kaanpanantar kaap asa apabhransh jhaala va hallee kaapadaapolee ase mhanataat. tase paahile, tar maajha taaluka ingrajaanchya taabyaat itar mahaaraashtraat aadhee gela. naanaasaaheb peshavyaannee aangre yaanche aaramaar ingrajaanchya madateene budavile. phaarach mothee chook hotee tee. aangryaanchya aaramaaraacha ingrajaanna paayaband hota. ingrajaanchya va itaraanchya aaramaaraacha aangryaannee anekada arabee samudraat paraabhav kela hota. shivaajeemahaaraajaannee mothya prayatnaane aaramaar ubhaarale hote. poorvee maraathyaanche ek hodakoohee arabee samudraat phirakat navhate; parantu ya mahaapurushaane aaramaaraache mahattv olakhale hote. jyaacha darya tyaache vaibhav. he sootr tyaanchya raajaneeteet saangitalele aahe. parantu naanaasaahebaane ingrajaanchya maargaateel hee adachan aapanahoon door kelee. ingrajaannee aangryaanche aaramaar naaheese karanyaat jee madat kelee, tyaacha mobadala mhanoon to mulookh milaala, tyaat baanakot vagaire daapolee taalukyaateel bandarakaathee gaave hotee; parantu hyaach taalukyaateel velaas gaavache manasubeechee talavaar gaajavinaare naana phadanavees, hyaach taalukyaat svaatantryaasaathee aamaran jhagadanaare, svaraajy ha maajha janmasiddh hakk aahe va to mee milavanaarach, ase saanganaare "kesaree" che sampaadak, geetaarahasyaache karte lokamaany tilak yaancha gaav. tyaachapramaane saamaajik gulaamagireeviruddh band ubhaaranaare, teen mulee gheoon hinganyaas aashram kaadhanaare, mahila vidyaapeethaache sansthaapak karmaveer karve he yaach taalukyaateel. svaabhimaanee vishvanaath naaraayan mandaleek va ganitavishaarad raghunaath purushottam paraanjape hyaach taalukyaateel.
daapoleechya aajoobaajoola jangalahee khoop aahe. surooche daat jangal aahe. tyaatoon vaara laagoo laagala mhanaje samudraachya garjanesaarakha aavaaj kaanaanvar padato. jhaadehee pushkal aahet kaajoochee; unhaalyaat laal, pivale, shendaree ase he kaajoo jhaadaavar handya-jhumbaraansaarakhe dolat asataat! daapoleechya aajoobaajoochee gaave mhanaje srshtisaundaryaachee maaheraghare aahet. daapoleechee ingrajee shaala tya veles mishanachee hotee. daapoleeche chhaatraalay eke velee mumbee ilaakhyaat gaajale hote. mishanachee shaala tekadeevar hotee. aajoobaajoola kalamee aambyaachee jhaade bharapoor hotee. phaarach ramy dise shaala. ya shaalet mee jaoo laagalo. abhyaas suroo jhaale.
daapoleehoon maajha gaav saha-saadesaha kos hota. paayaane mee evadhe chaaloon jaeen kee naahee, yaacha mala aatmavishvaas navhata; parantu ek divas chaalat gelo va aatmavishvaas aala. tya velepaasoon mee dar shanivaar-ravivaaree gharee jaoo laagalo. shanivaaree dupaaree don vaajata shaala sutalee kee, mee gharee nighaavayaacha va dive laageparyant gharee pochaavayaacha. ravivaaracha divas gharee aaeechya premamay sahavaasaat ghaalavaavayaacha va somavaaree pahaates uthoon daha vaajeparyant punha daapolees shaalet jaavayaacha.
Please mark it as brainiest answer ...........