Question

marathiche lekhanvishyak niyam spasht kara​

Answer 1

Answer:

मराठीचे लेखननियम

मराठीचे लेखनसंकेत

आपली सध्याची शुद्धलेखनाविषयीची जी चर्चा चालू आहे ती प्रामुख्याने शब्दलेखनचर्चा आहे. गेल्या शंभर वर्षांतली चर्चासुद्धा प्रामुख्याने शब्दलेखनाचीच चर्चा आहे. हल्ली शुद्धलेखनकोश तयार केले जात आहेत; पण ते नेहमी अपूर्णच राहणार आहेत. मराठीसारख्या समृद्ध भाषेची एकूण शब्दसंख्या आज सहज दोनअडीच लाखांच्या घरात जाईल. आणि या शुद्धलेखनकोशांत जास्तीत जास्त वीसएक हजार शब्द आतापर्यंत आले आहेत. त्या कोशांपेक्षा बृहत्कोशातच शब्दांचे शुद्ध रूप का पाहू नये? अलीकडे तर शब्दांच्या विकृतीसुद्धा शब्दकोशात दाखवल्या जात आहेत. त्यामुळे शुद्धशब्दलेखनकोशांची गरजच आता खरे तर राहिलेली नाही.

दुसरे असे की, शुद्धलेखनचर्चेत फक्त शब्दांच्याच लेखनाबद्दल चर्चा असते. त्यातही ती चर्चा र्हतस्व दीर्घ ‘उ' आणि ‘इ' आणि अनुच्चाशरित अनुस्वार एवढ्यापुरतीच मर्यादित असते. पण त्यापेक्षा शुद्धलेखनाची चर्चा अधिक व्यापक स्वरूपात झाली पाहिजे. त्यामध्ये अक्षरलेखन, शब्दलेखनाचे संकेत, विकृत शब्दांचे लेखन, व्याकरणाला मान्य असलेली वाक्यरचना, शब्दांचे अर्थ व त्यांचे अचूक प्रयोग, लेखनाच्या विविध शैली इ० सर्व मुद्द्यांचा विचार झाला पाहिजे.

‘शुद्धलेखना'साठी ‘लेखननियम' असाही एक पर्याय सुचवण्यात आला आहे. मला ‘नियम' शब्द वापरावासा वाटत नाही. त्याला आदेशात्मक अर्थ आहे. त्याऐवजी ‘लेखनसंकेत' असा पर्याय मी सुचवू इच्छितो. तसे केल्याने शुद्धलेखनाचे सामाजिक अंग स्पष्ट होते. संकेत हे सर्व समाजाने स्वीकारलेले असतात आणि एकदा स्वीकारल्यानंतर ते पाळण्याचे बंधन आपोआपच त्या त्या समाजघटकांवर येते.

हे संकेत समाजमान्य असावे लागतात. त्यात कोणी एखादी दुसरी व्यक्ती बदल करू शकत नाही. पीटर बिक्सेल या जर्मन लेखकाच्या ‘ein Tisch ist ein Tisch' (‘टेबल म्हणजे टेबल') या कथेचा श्रीमती वर्षा क्षीरसागर यांनी केलेला अनुवाद ‘भाषा आणि जीवन'च्या दुसर्या वर्षाच्या दिवाळी अंकात प्रसिद्ध झाला आहे. आपल्या मनाने सर्व भाषायंत्रणेत बदल करून तो वापरू पाहणार्या' एका म्हातार्या ची शोकांतिका त्या कथेत मोठ्या परिणामकारकतेने सांगितली आहे. सामाजिक संकेत सर्व समाजाने निर्माण केलेले असतात. ते समाजाच्या संमतीनेच बदलता येतात. शुद्धलेखनाच्या बाबतीत शब्दान्ती र्हास्व इकार, उकार दीर्घ करण्याचा संकेत आपण समाजाच्या मान्यतेनेच निर्माण केला. अनुच्चाारित अनुस्वार असेच काढून टाकले. समाजाच्या मागणीचा रेटा वाढताच समासान्तर्गत घटकातील र्हयस्वान्त इकार, उकार आपल्याला काढावेच लागतील. पण असे संकेत अजिबात नसावेत अशी मागणी अराजक निर्माण करणारी ठरेल.