नोकरशाहीचे स्वरूप स्पष्ट करा.
Answers
भारतातील नोकरशाहीला तटस्थ व अराजकीय असण्याचा वारसा ब्रिटिशकढुन मिळाला आहे भारतात जेव्हा इंग्रजांचे राज्य होते तेव्हा आपल्या वसाहतवादी - साम्राज्यवादी धोरणांना निमूटपणे स्वीकार करणारी तसेच तत्कालीन राष्ट्रवादी विचारांपासून स्वतःला अलिप्त ठेवणारी लोकसेवा त्यांनी सुरू केली सामान्यांचा वरचष्मा असणारी कायदा व सुव्यवसतेला प्राधान्य देणारी आणि जनतेप्रती अनुत्तरदायी असणारी ही नोकरशाही राष्ट्रनिर्माणाच्या प्रक्रियेमध्ये सक्रीय असावी
Answer:
नोकरशाहीची व्याख्या
मॅक्स वेबर यांच्या मते - "नोकरशाही प्रशासन ही अशी प्रशासन प्रणाली आहे ज्यामध्ये कौशल्य, निष्पक्षता आणि मानवतेचा अभाव आहे."
पाल एच...
मार्शल ई. डिमॉक यांच्या मते – “नोकरशाही म्हणजे – विशेष श्रेणीबद्धता आणि संप्रेषणाच्या लांबलचक रेषा”.
Explanation:
नोकरशहा काय समजतात:
नोकरशाही या प्रणालीला म्हणतात ज्याच्या अंतर्गत सरकारी कामाचे प्रशासन आणि दिशा या कामासाठी प्रशासनाकडून नियुक्त केलेल्या व्यक्तींच्या हातात असते. विशेष प्रशिक्षण घेतल्यानंतर या कर्मचाऱ्यांची नियुक्ती केली जाते.
नोकरशाही वैशिष्ट्य:
नोकरशाहीचे आणखी एक महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे ती कागदपत्रे, रेकॉर्ड आणि फाइल्सकडे अधिक लक्ष देते. हे सर्व पद्धतशीरपणे ठेवले जाते, कारण त्यांच्याशिवाय सरकारचे कामही नीट चालत नाही. फायलींमध्ये सरकारी कर्मचाऱ्याच्या विरोधात काही प्रकरण असेल तर त्याविरोधात जाण्याची हिंमत त्यांच्यात नाही.
नोकरशाहीचे प्रकार:
- पालक नोकरशाही
- जातीची नोकरशाही
- आश्रय देणारी नोकरशाही
- गुणवत्तेवर आधारित नोकरशाही
निष्कर्ष-
असे म्हणता येईल की नोकरशाहीमध्ये दृष्टीकोन हे एक अतिशय महत्त्वाचे मूल्य आहे, ज्याचे महत्त्व दैनंदिन व्यवहारात दिसून येते. या वृत्तीवर परिणाम करणाऱ्या सकारात्मक घटकांचा प्रशिक्षण कार्यक्रमांमध्ये समावेश करून देशाचा विकास सुनिश्चित केला जाऊ शकतो.