Question

प्रश्न ३. भौगोलिक कारणे दया, HW (अ) सागरतळरचनेचा अभ्यास मानवास उपयुक्त आहे. (आ) भूखंडमंच हे मासेमारीसाठी नंदनवन आहे. (इ) काही सागरी बेटे ही सागरी पर्वतरांगांची शिखरे असतात. (ई) खंडान्त उतार ही भूखंडांची सीमारेषा मानतात. (उ) मानवाकडून सागरात होणारे टाकाऊ पदार्थांचे विसर्जन हे पर्यावरणाच्या दृष्टीने हानिकारक असते. TTET​

Answer 1

Answer:

1 cha answer sagartalacha abhyas upukta ahe karn sagarat anek rshasya ahet v a ek jivjantu

Answer 2

Answer:

• (अ) समुद्राच्या पाण्याखाली बुडलेल्या जमिनीला सागरी तळ म्हणतात. समुद्राच्या तळापासूनची खोली आणि तेथील जमिनीचा आकार यावर समुद्राच्या तळापासून मुक्तता निश्चित केली जाते. त्यात महाद्वीपीय शेल्फपासून खंदक आणि पर्वतांपर्यंत विविध भूस्वरूपे आहेत. किनाऱ्याजवळील आणि समुद्राखाली बुडलेल्या जमिनीला कॉन्टिनेंटल शेल्फ म्हणतात. खोल समुद्र संशोधनासाठी, समुद्राच्या तळाचा अभ्यास उपयुक्त आहे. शास्त्रज्ञांनी, खडकांचे वय ठरवून, प्लेट टेक्टोनिक्स सिद्धांत विकसित केला आहे जो पर्वत, खंदक आणि ज्वालामुखी आणि भूकंप यांसारख्या विविध भूस्वरूपांची निर्मिती स्पष्ट करतो.
• (आ) किनाऱ्याजवळील आणि समुद्राखाली बुडलेल्या जमिनीला कॉन्टिनेंटल शेल्फ म्हणतात. हा समुद्राच्या तळाचा सर्वात उथळ भाग आहे. त्याला जलमग्न किनारपट्टी असेही म्हणतात. त्याचा उतार सौम्य आहे. कॉन्टिनेंटल शेल्फची व्याप्ती सर्वत्र एकसमान नसते. काही खंडांच्या किनार्‍यावर ते अरुंद आहे तर इतरांवर शेकडो किलोमीटरपर्यंत रुंद आहे. त्याची खोली समुद्रसपाटीपासून 200 मीटर खाली आहे. कॉन्टिनेंटल शेल्फ मानवी दृष्टिकोनातून खूप महत्वाचे आहे. महाद्वीपीय शेल्फमध्ये मासेमारीची विस्तृत मैदाने आढळतात. हा भाग उथळ असल्याने सूर्यप्रकाश त्याच्या पलंगावर पोहोचतो. एकपेशीय वनस्पती, प्लँक्टन इत्यादी येथे वाढतात. हे माशांसाठी अन्न आहे.
• (इ) समुद्राच्या पलंगावर आढळणाऱ्या टेकड्या आणि पर्वतांना बुडलेल्या टेकड्या आणि पर्वत म्हणतात. या टेकड्या शेकडो किलोमीटर रुंद आणि हजारो किलोमीटर लांब आहेत. काही बुडलेल्या टेकड्यांची शिखरे समुद्रसपाटीपासून वर येतात. ते आपल्याला सागरी बेटे म्हणून दिसतात. अटलांटिक महासागरातील आइसलँड, बंगालच्या उपसागरातील अंदमान आणि निकोबार बेटे ही त्याची उदाहरणे आहेत.
• (ई) कॉन्टिनेंटल शेल्फची व्याप्ती संपल्यानंतर, समुद्राच्या तळाचा उतार अधिक तीव्र होतो. याला महाद्वीपीय उतार म्हणतात. उताराची खोली 200 मीटर ते 3600 मीटर पर्यंत आहे. काही ठिकाणी ते अधिक आहे. खंडीय उतार अरुंद आहे. खंडीय उताराची खालची सीमा ही खंडांची सीमा मानली जाते.
• (उ) महासागरांमध्ये, मानव-प्रेरित साहित्य देखील आढळतात. यामध्ये सांडपाणी, घनकचरा, किरणोत्सारी पदार्थ, टाकाऊ रसायने, प्लास्टिक इत्यादींचा समावेश होतो. हे कचरा जलक्षेत्रासाठी घातक ठरतात. ही सामग्री सागरी जीवसृष्टी आणि पर्यावरणासाठी अत्यंत हानिकारक आहे. प्रदूषक घटक कमी असले तरी त्यांचे उपद्रवमूल्य अधिक आहे.

#SPJ1