Question

प्रशनाचे . 25 ते ३० शब्दात उत्तरे लिहा भारतीय अर्थव्यवस्थेची वेशिष्ट लिहा ?​

Answer 1

) कमी दरडोई उत्पन्न-

देशाचे दरडोई उत्पन्न हे देशाच्या आर्थिक स्थितीचे महत्वाचे निर्देशांक आहे. दरडोई उत्पन्नात वेगाने वाढ घडवून आणणे हे भारतीय नियोजनाचे महत्वाचे उद्दीष्ट आहे, मात्र त्याचा स्तर कमीच राहीला. bhartiy arthvyavastha

2) उत्पन्नाच्या व दरडोई उत्पन्नाच्या वाढीचा दर कमी –

भारताचे दरडोई उत्पन्न कमी आहेच मात्र त्याबरोबरच त्याच्या वाढीचा दरही कमीच आहे.

3) कृषी क्षेत्राचे प्राबल्य-

कृषी हा भारताचा मुख्य व्यवसाय आहे, मात्र कृषी क्षेत्राचा GDP मधील वाटा कमी आहे. bhartiy arthvyavastha

2013 – 14 :– 17.5 %

2015 – 16 :- 15.4 %

2017 – 18 :- 14.8 %

4) आर्थिक विषमता –

भारतात उत्पन्नाची मोठया प्रमाणात आर्थिक विषमता दिसून येते. श्रीमंत अधिक श्रीमंत व गरीब अधिकच गरीब दिसून येतो.

5) लोकसंख्या विस्फोट –

1901 साली भारताची लोकसंख्या 23.84 कोटी झाली. 2011 मध्ये 121 कोटी झाली. या आकडेवारीतूनच लोकसंख्या विस्फोट झालेला दिसून येतो. 2011 च्या जनगणनानुसार भारताची लोकसंख्या जागतिक लोकसंख्येच्या 17.5 टक्के एवढी आहे. मात्र भारताचे क्षेत्रफळ जागतिक क्षेत्रफळांच्या फक्त 2.42 टक्के एवढेच आहेत.

6) गरीबी व बेरोजगारी –

दारीद्रयाचे मोजमाप करताना विविध मुद्दे विचारात घेऊन विविध समित्या नेमल्या गेल्या. त्यानुसार दारिद्रयाची आकडेवारीही वेगवेगळी ठरते तरीही भारतातील दारिद्रय जास्तच आहे.

भारतातील लोकसंख्या विस्फोटामुळे बेरोजगारीचे प्रमाण जास्त आहे. 15 ते 60 वयोगटातील कार्यक्षम लोकांचे प्रमाण जास्त मात्र त्या प्रमाणात रोजगार नाही.

7) भांडवल कमी –

व्यवसायात गुंतवणूक करून मालमत्ता निर्माण करणे. म्हणजे भांडवल निर्मिती होय.

बचतीतून भांडवल निर्माण होते. मात्र अशा भांडवल निर्मितीचा दर भारतात खूप कमी आहे.

8) औदयोगिकरण कमी –

साहजिकच भांडवल कमी असल्याने व्यवसाय व औदयोगिकरण कमी असणे किंबहूना आहे. म्हणून अर्थव्यवस्थेत आर्थिक वृद्धीसाठी औदयोगिकरणाचा अभाव जाणवतो.

9) पायाभूत सुविधांचा अभाव –

रस्ते, विमान, जलमार्ग, दळणवळण सुविधा यांचा अभाव भारतीय अर्थव्यवस्थेवर नकारात्मक परिणाम करताना दिसून येतो. म्हणून पायाभूत सुविधांचा अभाव हे भारतीय अर्थव्यवस्थेचे एक वैशिष्टयच म्हणावे लागेल.

10) कमी दर्जाचे तंत्रज्ञान –

कमी दर्जाच्या तंत्रज्ञानामुळे कृषी व औदयोगिक विकासात अडचण निर्माण होते.

राज्य धोरणाची मार्गदर्शक तत्वे |margdarshak tatve 36-51