Question

Q1.
ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਅਰਥ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ।

Answer 1

Answer:ਕਿਸੇ ਵੀ ਭਾਸ਼ਾ ਜਾਂ ਬੋਲੀ ਦੇ ਬੋਲ - ਚਾਲ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਜਾਂ ਇਲਾਕਾਈ ਰੂਪ ਨੂੰ ਉਪ - ਭਾਸ਼ਾ ਜਾਂ ਉਪ ਬੋਲੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਬੋਲੀਆਂ ਭਗੋਲਿਕ , ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਹਾਲਾਤ ਮੁਤਾਬਕ ਮਨੁੱਖੀ ਭਿੰਨਤਾ ਅਤੇ ਗੁਆੰਢੀ ਬੋਲੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਣ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਉਚਾਰਣ ਥਾਂ ਪਰ ਥਾਂ ਬਦਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਵਧੇਰੇ ਕਰਕੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਜਾਂ ਭੂਗੋਲਿਕ ਅਰਥਾਤ ਪਹਾੜ , ਜੰਗਲ , ਦਰਿਆ ਆਦਿ ਵੀ ਕਾਰਣ ਬਣਦੇ ਹਨ । ਜਿਵੇਂ ਦੋ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਦੁਆਬਾ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ । ਦਰਿਆ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਪਾਰ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਸਾਧਨ ਘੱਟਸਨ । ਆਪਸੀ ਮੇਲ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ' ਤੇ ਵੱਖਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾ ਜਾਂ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਪ - ਭਾਸ਼ਾ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਕ ਭਾਸ਼ਾ ਅੰਦਰ ਕਈ ਉਪ - ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਉਪ - ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹਨ । ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ 1947 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ' ਤੇ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ । 1947 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਜਨੀਤਕ ਤੌਰ ' ਤੇ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡੀ ਗਈ । 1966 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਅੰਦਰ ਵੀ ਸੌੜੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਕਾਰਣਾਂ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ , ਹਰਿਆਣਾ , ਬਣ ਗਏ । ਲੇਕਿਨ ਅਸੀਂ ਅਣ - ਵੰਡੇਪੰਜਾਬ ਜੋ 1947 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਉਪ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗੇ - ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਰਾਏ ਮੁਤਾਬਕ ਉਪ - ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ

1. ਮਾਝੀ : ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ , ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ , ਵਿਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਜਦਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲੇ , ਲਾਹੌਰ , ਸਿਆਲਕੋਟ , ਸ਼ੇਖੂਪੁਰਾ , ਲਾਇਲਪੁਰ ਅਤੇ ਮਿੰਟਗੁਮਰੀ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਮਾਝੀ ਉਪ - ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਇਸ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀਦੀ ਟਕਸਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵੀ ਆਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । 2. ਦੁਆਬੀ : ਦੁਆਬੇ ਦੀ ਉਪ - ਭਾਸ਼ਾ ਸਤਲੁਜ ਅਤੇ ਬਿਆਸ ਦੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਸੇ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਬੋਲੀ ਆਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਇਲਾਕੇ ਹਨ , ਜਲੰਧਰ , ਕਪੂਰਥਲਾ , ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਦਾ ਮਾਝੀ ਨਾਲ ਵੱਡਾ ਫਰਕ ਅਤੇ ਬੇਉਚਾਰਨ ਵਿਚ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ‘ ਸ਼ ’ ਦਾ ਥਾਂ ‘ ਛ ’ , ‘ ਵ ’ ਦੀ ਥਾਂ ਨਾ । ਜਿਵੇਂ ਤੀਵੀਆਂ - ਤੀਮੀਆਂ , ਵਾਹਿਗੁਰੂ - ਬਾਹਿਗੁਰੂ ਵਿਚਕਾਰ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਗੱਬੇ ਆਖਦੇ ਹਨ ।

3 . ਮਲਵਈ : ਇਹ ਖੇਤਰ ਘੱਗਰ ਨਦੀ ਦੇ ਖੱਬੇਵੱਲ ਅਤੇ ਸਤਲੁਜ ਪਾਰ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਾਲਾ ਹੈ । ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ , ਬਠਿੰਡਾ , ਫਰੀਦਕੋਟ , ਲੁਧਿਆਣਾ , ਪਟਿਆਲਾ , ਮੋਗਾ , ਮੁਕਤਸਰ ਆਦਿ ਸ਼ਹਿਰ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਹਨ । ਇਥੇ ਲੋਕ ਲੱਭਿਆਂ ਨੂੰ ਥਿਆਇਆ , ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਜੁਆਕ , ਤੁਹਾਡੇ ਨੂੰ ਥੋਡੇ ।

4. ਡੋਗਰੀ ਅਤੇ ਪੁਣਛੀ : . ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਉਪ - ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿਚ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ । ਪੁਣਛ ਉਪ - ਭਾਸ਼ਾ ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਸ਼ਾਖਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡੋਗਰੀ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬੀਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇਕ ਕੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਪੁਣਛੀ ਬੋਲੀ ਝਨਾਂ ਤੇ ਜਿਹਲਮ ਦਰਿਆ ਵਿਚਕਾਰ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ।

5 . ਪਠੋਹਾਰੀ : ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜਿਹਲਮ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਦੇ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਲਗਦੇ ਹਨ । ਇਥੇਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਪਸ਼ਤੋ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ । ਇਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਕਿੱਥੇ ਨੂੰ ਕੁਥੇ , ਸਾਡੇ ਦੀ ਥਾਂ ਅਸਾਂ , ਮੈਂ , ਨੂੰ ਪਿਘੀ , ਤੈਂ ਨੂੰ ਤੁੱਘੀ , ਜਾਇੰਗਾ ਨੂੰ ‘ ਜਾਸੀ ’ ‘ ਆਉਣ , ਜਾਣ ’ ‘ ਅਛਣਾ ਗਛਣਾ ’ ਆਖਦੇ ਹਨ । ਕੇਂਦਰ - ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਲ ਇਸ ਦੇ ਸਬੰਧਤ ਵੀ ਵੱਖਰੇ ਹਨ । ਇਸ ਵਿਚ “ ਨੂੰ ਦੀ ਥਾਂ ” ਕੀ ਦੀ ਨੂੰ ਨੀਂ ।

6. ਪੁਆਧੀ : ਜਿਹੜਾ ਇਲਾਕਾ ਰੋਪੜ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਬਾਲਾ , ਪਟਿਆਲਾ ਅਤੇ ਫਤਿਆਬਾਦ ਦੇ ਕੁਝ ਇਲਾਕੇ ਅਤੇ ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਇਕਾਂਤ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । ਘੱਗਰ ਨਦੀ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਹਿਸਾਰ ਤੱਕ ਦਾ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ‘ ਪੁਆਧ ’ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਥੇ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦਾ ਪੁਆਧੀ ਉਪ - ਭਾਸ਼ਾ ਤੇ ਬਾਗੜੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਿਸਦਾ ਹੈ । ਇਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ‘ ਸਾਨੂੰ ’ ਦੀ ਥਾਂ ‘ ਸਾਨੂੰ ’ ਅਤੇ ‘ ‘ ਉਹ ਦਾ ’ ਨੂੰ ਉਦ੍ਹਾ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ।

7. ਮੁਲਤਾਨੀ : ਅਣਵੰਡੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ - ਪੱਛਮੀ ਭਾਗ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਹੁਣ ਹਿੱਸਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਹੈ । ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਬਹਾਵਲਪੁਰ , ਮੁਜੱਫਗੜ੍ਹ , ਮੁਲਤਾਨ , ਮੀਆਂ ਵਾਲ ਸਾਹਿਰ ਪੈਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕੇਂਦਰ ਬੋਲੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਭਾਰੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ , ਕੇਂਦਰ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਰਚੇ ਜਾਣ ਵਾਲ ਸਾਹਿਤ ਉੱਪਰ ਵੀ ਪਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਬੋਲੀ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਆਖਿਆ ” ਦੀ ਥਾਂ ‘ ਆਖਿਉਸ ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਮੁਲਤਾਨੀ ਵਿਚ ‘ ਦ ’ ਨੂੰ ‘ ਡ ’ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਡੁੱਖ , ਦੇਖਿਆ ਨੂੰ ਡਿੱਠਾ ਆਦਿ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।

Explanation:

Answer 2

Answer:

ਪੰਜਾਬੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਜਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਹੈ ਜੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੱਧਰਾਂ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਮਾਨਤਾ ਨਾਲ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰੀ ਮਹਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਉਪ-ਬੋਲੀਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਜਿਹੜੀਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਹਨ ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਮਿਆਰੀ ਪੰਜਾਬੀ, ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਸਰਾਇਕੀ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦਕੋ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀ-ਪੋਠਵਾੜੀ।

ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ "ਲਹਿੰਦਾ" ਦੇ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੇ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਤਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। "ਲਹਿੰਦਾ" ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਰਾਇਕੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦਕੋ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਝਾਂਗਵੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹਪੁਰੀ ਦੋ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਝੀ (ਮਿਆਰੀ), ਦੁਆਬੀ, ਮਲਵਈ ਅਤੇ ਪੁਆਧੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਦੂਰ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰਾਣੀ ਦੀ "ਲਹਿੰਦਾ" ਕਿਸਮ ਸਰਾਇਕੀ ਅਤੇ ਸਿੰਧੀ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਚਕਾਰਲੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

"ਗ੍ਰੇਟਰ ਪੰਜਾਬੀ" ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਹਨ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਤਣਾਅ ਵਾਲੇ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਦੋਹਰੇ ਵਿਅੰਜਨਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ। ਫਿਰ ਵੀ, ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਅਸਹਿਮਤੀ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਾ ਸਮੂਹ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਵਰਗੀਕਰਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ। ਸਾਰੇ ਇੰਡੋ-ਆਰੀਅਨ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਜ਼ੋਨ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਸਰੇ ਇਸਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਪੱਛਮੀ ਕਿਸਮਾਂ ਲਈ ਹੀ ਰਾਖਵੇਂ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਨਾਲ ਕੇਂਦਰੀ ਜ਼ੋਨ ਨੂੰ ਸੌਂਪਦੇ ਹਨ।

Explanation:

ਮਿਆਰੀ ਪੰਜਾਬੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਮਾਝੀ ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼ "ਪੰਜਾਬੀ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਆਪਕ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ, ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਵਰਗੇ ਸੂਫ਼ੀ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਰਸੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਲਾਹੌਰ/ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਬੋਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪੂਰਵ-ਮੌਜੂਦ ਲੰਡਾ ਲਿਪੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮਾਝੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਮਾਨਕੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਮਿਆਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ਦੇ ਫੈਸਲਾਬਾਦ, ਲਾਹੌਰ, ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ, ਸ਼ੇਖੂਪੁਰਾ, ਕਸੂਰ, ਸਿਆਲਕੋਟ, ਨਾਰੋਵਾਲ, ਗੁਜਰਾਤ, ਓਕਾੜਾ, ਪਾਕਪਟਨ, ਸਾਹੀਵਾਲ, ਹਾਫਿਜ਼ਾਬਾਦ, ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਮੰਡੀ ਬਹਾਉਦੀਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ, ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸੂਬਿਆਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸਦੀ ਵੱਡੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਤਰਨਤਾਰਨ, ਪਠਾਨਕੋਟ ਅਤੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ, ਮਿਆਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ 'ਮਾਝੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ' ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ 'ਭਾਰਤੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ' ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ 'ਮਿਆਰੀ ਪੰਜਾਬੀ' ਵਜੋਂ। ਇਹ ਬੋਲੀ ਟੀਵੀ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

#SPJ2

Learn more about this topic on:

https://brainly.in/question/42821221