Q2 ਉੱਤਰ ਮੱਧਕਾਲ ਵਿਚ ਵਾਰਤਕ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰੂਪ ਕਿਹੜੇ ਸਨ? ਕਿਸੇ ਦੋ ਰੂਪਾਂ ਦਾ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਅਧਿਐਨ ਕਰੋ। plz helping
Answers
Answer:
'ਮੱਧਕਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਰਤਕ' ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ 'ਚ ਬਹੁਤਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਜੇ ਵਾਰਤਕ ਨੂੰ ਦੇਖਿਅਾ ਜਾਏ ਤਾਂ ਕਵਿਤਾ ਤੇ ਵਾਰਤਕ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਦੋ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਕਵਿਤਾ ਲਈ ਛੰਦ ਤੇ ਤੁਕਾਂਤ ਆਵੱਸ਼ਕ ਹਨ; ਉੱਥੇ ਵਾਰਤਕ ਲਈ ਲੈਅ, ਤਾਲ ਤੇ ਵਾਕ-ਰਚਨਾ ਜਰੂਰੀ ਅੰਸ਼ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਭਰੇ ਅਨੁਭਵ ਨੂੰ ਕਲਾਤਮਕ ਰੂਪ ਦੇ ਕੇ ਇੱਕ ਐਸੀ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਰਚਨਾ ਸਿਰਜਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵਾਕ ਬਣਤਰ ਵਿੱਚ ਨਿਤਾਪ੍ਰਤੀ ਦੀ ਬੋਲਚਾਲ ਵਰਗੀ ਪਰੰਤੂ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਵਧੇਰੇ ਨਿੱਖਰੀ, ਮੰਤਵੀ ਹੋਈ ਤੇ ਵਿਆਕਰਨ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਕੂਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਵਾਰਤਕ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਾਰਤਕ-ਕਾਰ ਕਿਸੇ ਸਿੱਧਾਂਤ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਸੋਚ-ਵਿਚਾਰ ਕੇ, ਬੁੱਧੀ ਦੀ ਕਸੌਟੀ ਤੇ ਪਰਖ ਕੇ, ਤਰਕ ਤੇ ਦਲੀਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਕੇ ਐਸਾ ਰੂਪ ਸਿਰਜਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਵਾਕਾਂ ਤੇ ਪੈਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ
ਮੈਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰੇਗਾ
ਵਾਰਤਕ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਲਿਖਤੀ ਜਾਂ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੋਲਣ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਅਤੇ ਵਿਆਕਰਨਿਕ ਬਣਤਰ ਹਨ।
ਵਾਰਤਕ ਬਾਰੇ:
- 14ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ "ਗਦ" ਸ਼ਬਦ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਉਭਰਿਆ।
- ਇਹ ਪੁਰਾਣੀ ਫ੍ਰੈਂਚ ਵਾਰਤਕ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਲਾਤੀਨੀ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰੋਸਾ ਓਰੇਟਿਓ (ਸ਼ਾਬਦਿਕ, ਸਿੱਧੀ ਜਾਂ ਸਿੱਧੀ ਬੋਲੀ) ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
- ਵਾਰਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਸ਼ਨ, ਇਤਿਹਾਸ, ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਆਦਿ ਦੇ ਕੰਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਨਾਲ ਹੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗਲਪ (ਪਦ ਨਾਵਲ ਇੱਕ ਅਪਵਾਦ ਹੈ)।
- ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਰੂਪਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੀਟਰ ਅਤੇ ਤੁਕਾਂਤ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਇੱਕ ਨਿਯਮਤ ਬਣਤਰ ਹੈ।
- ਹਾਲਾਂਕਿ, ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਤਰੱਕੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੁਕਤ ਕਵਿਤਾ, ਠੋਸ ਕਵਿਤਾ, ਅਤੇ ਵਾਰਤਕ ਕਵਿਤਾ, ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਰਤਕ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਸਪੈਕਟ੍ਰਮ ਦੇ ਦੋ ਸਿਰੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਵਾਰਤਕ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ:
- ਉਨ੍ਹੀਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਜਰਮਨ ਕਵੀਆਂ ਫ੍ਰੀਡਰਿਕ ਹੌਲਡਰਲਿਨ ਅਤੇ ਨੋਵਾਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਅਤੇ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਰੇਨਰ ਮਾਰੀਆ ਰਿਲਕੇ ਦੁਆਰਾ ਗਦ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
- ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਪੀਅਰੇ ਰੇਵਰਡੀ ਦੇ ਪੋਮਸ ਐਨ ਗੱਦ (1915) ਅਤੇ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਕਵੀ ਸੇਂਟ-ਜਾਨ ਪਰਸ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨਾਲ ਇਸ ਰੂਪ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
- ਵਿਲੀਅਮ ਟਿੰਡੇਲ ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਬਾਈਬਲ ਦੇ ਮੁਢਲੇ ਅਨੁਵਾਦਾਂ 'ਤੇ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਅਰਲੀ ਇੰਗਲਿਸ਼ ਮਾਡਰਨ ਲਿਖਤ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ 'ਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੇ ਉਸਨੂੰ "ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਾਰਤਕ ਦਾ ਪਿਤਾ" ਕਿਹਾ।
#SPJ2