Question

रेल्वे अपघात' या आपत्तीचे विविध परीणाम स्पष्ट करा.​

Answer 1

Answer:

Post published:10/05/2019Post author:अर्चना मानकरPost category:सामरिकशास्त्र - राष्ट्रीय सुरक्षाPost comments:0 Comments

ज्या नैसर्गिक व मानवी दुर्घटनांमुळे सर्वसाधारण जनजीवनात गंभीर समस्या निर्माण होतात, मोठ्या प्रमाणावर जीवित व वित्तहानी होते आणि पर्यावरणावर दूरगामी दुष्परिणाम होतात, अशा घटनांना ‘आपत्ती’ अशी संज्ञा आहे. त्यांचे परिणाम समाजाच्या सहनशीलतेची कसोटी पाहतात आणि तो पूर्ववत स्थितीत आणण्यासाठी शर्थीचे प्रयत्न करावे लागतात.

पृथ्वीतलावर विविध प्रकारच्या आपत्ती सतत उद्भवत असतात. नैसर्गिक आपत्तींचे दुष्परिणाम तीव्र आणि उग्र असतात. एकतर मानवीय प्रमादामुळे किंवा निसर्गक्रमात मानवाकरवी होणाऱ्या हस्तक्षेपांमुळे अनेक आपत्ती ओढवतात. निसर्गनिर्मित किंवा मानवनिर्मित आपत्तींचे वेगवेगळे प्रकार आहेत. आपत्तींची कारणे, त्यांचे परिणाम, स्वरूप आणि वैशिष्ट्ये हे सर्व भिन्न असतात. तसेच त्यावर प्रतिबंधाचे मार्ग, उपशमनाची कारवाई आणि त्यावरील प्रतिसाद वेगवेगळे असतात. या सर्वांनुसार आपत्तींची वर्गवारी केली जाते.

भारतात गेल्या शतकापर्यंत आपत्तीला सामोरे जाण्याची प्रणाली फक्त प्रतिसादात्मक होती. परंतु १९९९ साली ओरिसा (ओडिशा) राज्यात उद्भवलेल्या चक्रीवादळाने अतोनात हानी झाल्यानंतर आपत्तिविरोधक सर्वसमावेशक प्रणाली बनविण्याची आवश्यकता प्रकर्षाने भासली आणि भारत सरकारने तिची मांडणी करण्याचा निर्धार केला. त्यानुसार श्री. के. सी. पंत यांच्या अध्यक्षतेखाली एक वरिष्ठ समिती स्थापन करण्यात आली. त्या समितीने आपत्तींची वर्गवारी केली आणि त्या वर्गवारीतल्या प्रत्येक आपत्तींना सक्षमपणे तोंड देण्यासाठी सरकारपुढे विविध प्रस्ताव ठेवले.

आपत्तींचे मुख्यत्वेकरून पुढीलप्रमाणे दोन गट पाडण्यात आले : नैसर्गिक आणि मानवनिर्मित. या गटांचे खाली दिल्याप्रमाणे पाच उपगट करण्यात आले :