Question

सामाजिक समता निर्माण होण्यासाठी संविधान आने नागरिकांना दिलेले हक्क संकल्पना चित्र पुर्ण करा

Answer 1

समानतेचा हक्क,. स्वातंत्र्याचा हक्क ,. मालमत्तेचा हक्क,. सांस्कृतिक व शैक्षणिक हक्क,. प्रवेशाचा हक्क

Answer 2

सामाजिक समता निर्माण होण्यासाठी संविधान आने नागरिकांना दिलेले हक्क  पाच कलम सारांशित केले आहेत:

कलम १४:समानतेचा हक्क

कलम १५: स्वातंत्र्याचा हक्क

कलम १६:मालमत्तेचा हक्क

कलम १७:सांस्कृतिक व शैक्षणिक हक्क

कलम १८:प्रवेशाचा हक्क

• भारतीय राज्यघटनेने मूलभूत अधिकारांना संहिताबद्ध केले आहे - त्याच्या नागरिकांचे मूलभूत मानवी हक्क जे घटनेच्या भाग III मध्ये परिभाषित केले आहेत.  . हे समानतेच्या सामान्य तत्त्वांशी संबंधित आहे.

कलम १४:

कलम १४ म्हणते की, राज्य कोणत्याही व्यक्तीला कायद्यासमोर समानता किंवा भारताच्या हद्दीतील कायद्यांचे समान संरक्षण नाकारणार नाही.

कलम १५:

कलम 15 च्या खंड (1) नुसार, राज्याला धर्म, वंश, जात, लिंग, जन्मस्थान किंवा त्यापैकी कोणत्याही कारणास्तव नागरिकांमध्ये विभक्त करण्यास प्रतिबंधित आहे. 'भेदभाव' या शब्दाचा अर्थ मित्र नसलेले सीमांकन करणे किंवा इतरांकडून कमी भाग्यवानांना ओळखणे असा आहे. वरीलपैकी कोणत्याही कारणास्तव कायद्याने पृथक्करण केल्याची शक्यता असल्यास, तो अवैध घोषित केला जातो.

कलम १६:

कलम १६ राज्यांतर्गत रोजगाराच्या बाबतीत संधीच्या समानतेची हमी देते. अधिकार फक्त नागरिकांना उपलब्ध आहेत.

नोकरीच्या बाबतीतही सर्व व्यक्तींना सारखे वागवणे अशक्य आहे. समानता म्हणजे समानतेला समान वागणूक. अनुच्छेद 16 द्वारे वाजवी वर्गीकरण प्रतिबंधित नाही.

कलम १७:

कलम 17 कोणत्याही स्वरूपातील अस्पृश्यतेची प्रथा नाहीशी करते आणि कायद्याने शिक्षेस पात्र ठरते. हे उद्दिष्ट पुढे नेण्यासाठी संसदेने नागरी हक्क संरक्षण कायदा, 1955 लागू केला.

अस्पृश्यता म्हणजे विविध व्यक्ती आणि गटांमध्ये त्यांच्या जाती आणि त्यांनी केलेल्या नोकऱ्यांवर आधारित भेदभाव करण्याची प्रथा. ही जातिव्यवस्थेची थेट उपज आहे.

कलम १८:

कलम 18 मध्ये शीर्षके रद्द करण्याच्या विषयावर चर्चा केली आहे. हे राज्याला नागरिक असो किंवा गैर-नागरिक अशा कोणालाही पदव्या देण्यास प्रतिबंध करते. लष्करी आणि अभ्यासपूर्ण सुधारणा, कोणत्याही परिस्थितीत, पूर्वग्रहातून वगळल्या जातात कारण ते राज्याच्या अस्तित्वासाठी महत्त्वपूर्ण असलेल्या लष्करी सामर्थ्याच्या निर्दोषतेमध्ये प्रयत्नांना पुढे जाण्यासाठी प्रेरक शक्ती आहेत.

#SPJ2