दूरचित्रवाणी शाप की वरदान निबंध मराठी
Answers
वर्तमान वेळेत दूरदर्शन का बोलबाला आहे. आजच्या युगामध्ये अमीर हो किंवा गरीब सर्व घरांमध्ये तेवढेच नक्कीच मिळतील. टेझिजनशिवाय एक घर कल्पना करणे असंभव आहे. हे माणसाचे मनोरंजन सर्वात महत्वाचे अंग बनले आहे. म्हणूनच हे मनोरंजन सर्वात लोकप्रिय आणि सुलभ साधन बनले आहे. टीव्हीजचे सामाजिक जीवन पर थेट प्रभाव पडतो. हे मनोरंजन के साथ-साथ ज्ञान वाढते. याची लोकप्रियता केवळ आलम आहे की 143 आणि नवीन टीव्ही चॅनल यांनी प्रसारण मंत्रालयाकडून प्रसारण अधिकार मागितला आहे. आज तिचा गाव-गांव पर्यंत आहे. आजपासून 20 वर्षापूर्वी दूरदर्शनवर दूरदर्शन चॅनेलचे एकटत्र राज होते. त्याच्या दाखविलेल्या कार्यक्रमांचा तोडगा झाला. त्याच्या दाखविण्यासारखे कार्यक्रम जसे - आम्ही लोक, चित्रकार, चित्रमाला, रामायण, महाभारत, मालगुडी डेझ, स्पाइडरमन इत्यादि.
दूरदर्शन के द्वारा शिक्षण संबंधित कार्यक्रम देखील सादर केले गेले होते ज्यात विज्ञान व गणित से संबंधित विषय होते. ज्ञान संबंधित कार्यक्रम मुलांमध्ये खासा लोकप्रिय होता. यू.जी.सी. मध्ये अशा अनेक कार्यक्रम सादर केले जातात जे मुलांना आवश्यक सामग्रीसाठी तयार होते. पण आजच्या स्थितीवर विपरीत आहे. आता दूरदर्शन का दूरदर्शन का एक छत्र राज नाही. रोज नवीन चॅनेल टीव्हीवर प्रसारित केले जातात. हे सगळे 'केबल' क्रांति माध्यम से संभाव्य आहे. आजपर्यंत सुमारे 80-90 चॅनेल टीव्ही मध्ये आपल्या कार्यक्रम सादर. या चॅनल प्रेक्षकांची मागणी आणि आवश्यकता यावर आधारित कार्यक्रम देत आहेत. इन दूरदर्शन दर्शकोंपर्यंत थेट प्रवेशामुळे युवावर्ग यावर चांगले आणि वाईट दोन्ही प्रकारचे प्रभाव पडत आहे.
जिथे एके तर आमचे मनोरंजन के लिए हे सशक्त माध्यम आहे तिथेही आमच्यासाठी जी का जंजाल बनत आहे. टीव्हीवर अनेक प्रकारचे मनोरंजन कार्यक्रम सादर होत आहेत. हे चॅनेल ज्ञान संबंधित आणि मनोरंजन संबंधित कार्यक्रम देत आहेत. हे चॅनेल खास गोष्ट लक्षात घेते की दर्शकांना त्यांचे वय व आवड यांचे पालन केले जाते. म्हणून त्यांचा प्रभाव दिवस दररोज आपल्या दैनिक जीवनात पाहतो. हे चॅनेल महिला, पुरुष, मुले, वृद्ध, तरुण वर्ग आणि कोणत्याही व्यवसायाशी संबंधित लोक पसंत व आवश्यकतेनुसार कार्यक्रम देतात. अशाप्रकारे घरमध्ये बसणे-बैठणे आपण आपल्या रुचीनुसार कार्यक्रम पाहू शकता. इन चॅनल्स मार्गे मार्केट मध्ये उपलब्ध प्रत्येक लहान मोठ्या उत्पादनांविषयी महत्वाची माहिती आपल्याला प्राप्त होते. यामुळे उत्पादक बनविणार्या कंपन्यांचे थेट प्रवेश जनमानस पर्यंत होते जे उत्पादक धारक आणि विक्रेते या दोघांसाठी फायदेकारक असतात. वृत्तपत्रे माध्यमांद्वारे सरकारच्या धोरणांची माहिती मिळते.
सरकार आम जनता पक्ष पक्ष काय काम करत आहे आणि काय नाही या विषयावरही या माध्यमांतून जनता जागरूक राहते. टी व्ही चॅनल्स ऑफ इफेक्ट चंकी सीधा पटले. म्हणूनच आम्हाला जास्त सावध राहण्याची गरज आहे. टी.व्ही. जेथे आमचे युवा वर्ग चांगले प्रभाव डाला आहे. त्यांच्या अभ्यास से संबंधित माहिती, त्यांना चॅनेलद्वारे प्रसारित शिक्षण संबंधित कार्यक्रम मिलते. भक्ती आणि देशभक्ती कार्यक्रमांनी त्यांचे योग्य मार्गदर्शन केले आहे आणि त्या दिशानिर्देशांवर भ्रम नाही. ज्ञान-विज्ञान स्पर्धांद्वारे त्यांचे बौद्धिक आणि मानसिक विकास होते. वरच्या बाजूला त्याचे वाईट प्रभाव देखील आहेत. आजचे माध्यम म्हणजे जेणेकरून सेक्स आणि हिंसा परोसी जात आहे, त्यातून आमचा तरुण वर्ग हिंसा जास्त प्रमाणात संपुष्टात येत आहे, ज्यामुळे समाज मध्ये दिवसेंदिवस खून-खराबा, युद्ध-झगडे, चोरी-चक्री की वारदात वाढत आहेत.
20 वर्षापूर्वी दूरदर्शनमध्ये जे कार्यक्रम सादर केले होते, त्या समाजांमध्ये नेहमीच चांगले शिक्षण प्रसार होते. पण आजच्या टीव्ही चॅनलच्या नैतिक मूल्यांमध्ये घट झाली आहे. त्यांचा उद्देश दर्शकांना आपला प्रवेश आणि त्यांचा टीआरपी वाढविणे हे आहे. त्याचा समाज वर काय प्रभाव पडतो, इत्यादि त्यांच्या कुठल्याही गोष्टी नाहीत. कार्यक्रमांमध्ये अश्लीलता वर जोर देत आहे जो आमच्या संस्कृतीचा भाग नाही. हे सर्व पश्चात्य सभ्यतांचे अनुकरण करणे हेच परिणाम आहे. यामुळे आमच्या सामाजिक व्यवस्थेत वाईट परिणाम होत आहे. टी व्ही चॅनल्स द्वारा प्रसारित केले जाणारे बहुतेक कार्यक्रम आपल्या लोकप्रियतेला वाढवण्यासाठी हिंसा आणि अश्लीलता भरे राहतात ज्यामध्ये सरकारचा पूर्ण नियंत्रण न होण्यामुळे प्रत्येक चॅनेलमध्ये ते दर्शवितात. जे आमचे समाज हानीकारक आहे.
आपल्याला पाहिजे की आम्ही या कार्यक्रमांचे प्रतिबिंबित करतो आणि आपल्या मुलांना व ज्येष्ठांना यापासून दूर ठेवतो कारण जर आपण या कार्यक्रमांचे प्रतिबिंबित हो जाता, तर हा कार्यक्रम आपल्या मुलांना व युवा वर्गाला दूषित करु शकतो आणि त्यांचे मार्ग विचलित करू शकतात. आपल्याला पाहिजे तेच त्या चॅनल्स आणि प्रोग्राम्स पाहणार नाहीत जे आमचे विकास आवश्यक आहेत न कि आमचे विकास मार्ग अडथळा आहे.
Answer:
दूरचित्रवाणीचा प्रसार मुख्यतः शहरांतून मोठ्या प्रमाणावर झालेला आहे. तरीही काहीजणांना दूरचित्रवाणी हा शाप वाटू लागला आहे. असे का बरे? दूरचित्रवाणीच्या प्रलोभनातून काही धोके जरूर संभवतात. शहरात जागेची समस्या फारच बिकट असल्याने, विशेषतः चाळीतील व झोपडपट्टीतील लोक दूरदर्शनवरील कार्यक्रम अगदी जवळून पाहत असल्यामुळे, त्याचा त्यांच्या दृष्टीवर अनिष्ट परिणाम झाल्याशिवाय राहत नाही. कार्यक्रम पाहण्यासाठी लहान जागेत खूप माणसे तासन्तास बसतात, हेही आरोग्याच्या दृष्टीने विघातक आहे. टीव्हीवर दाखवल्या जाणाऱ्या विविध वाहिन्यांवरील चित्रपटांमुळे मुले क्रीडांगणाला दुरावली, ग्रंथवाचनाला पारखी झाली. टीव्हीवर कार्यक्रम पाहताना कुणी पाहुणे आले, तर त्यांचे यथोचित स्वागत होत नाही. दूरचित्रवाणीवरील बहुसंख्य कार्यक्रम हे चित्रपटांवर आधारित असतात. त्यामुळे युवावर्ग त्या आभासामागे धावतो व वास्तवाला पार विसरून जातो. विविध कार्यक्रमांतून जाहीर केलेली मोठमोठ्या किमतीची बक्षिसेही त्याला स्वप्ननगरीत नेतात आणि प्रामाणिक प्रयत्नांचे व कष्टांचे महत्त्व त्याला वाटेनासे होते.
वास्तविक पाहता दूरचित्रवाणी हे ज्ञानप्रसाराचे प्रभावी माध्यम आहे. खेड्यांतील शेतकऱ्याला, मजुराला त्यांच्या विविध उपयुक्त अशा व्यवसायांचे ज्ञान देता येईल. आज आपल्यापुढे प्रौढ शिक्षणाचा यक्षप्रश्न उभा आहे. हा प्रश्न सोडवण्यास दूरचित्रवाणीची मोलाची मदत होईल. ज्ञानप्राप्तीत केवळ श्राव्यापेक्षा दृक्-श्राव्य साधन अधिक परिणामकारक ठरते. 'दूरदर्शन'मध्ये तर दृक् व श्रुती दोहोंचाही समन्वय आहे. या साधनांच्या मदतीने साऱ्या जगाचा फेरफटका आपल्याला घरबसल्या करता येतो. तज्ज्ञांकडून मार्गदर्शन, परराष्ट्रीय नेत्यांच्या भेटींच्या घटना, जगात चाललेल्या विविध खेळांच्या स्पर्धा या सर्व गोष्टींचा लाभ आपल्याला दूरचित्रवाणीमुळे घरी आरामात बसून घेता येतो. हजारो वर्षांपूर्वी लिहिले गेलेले रामायण, महाभारत हे ग्रंथ तळागाळातील लोकांपर्यंत पोहोचले ते दूरचित्रवाणीमुळेच ना!
अशा या दूरचित्रवाणीला शाप समजून दूर लोटणे योग्य होणार नाही. मात्र दूरचित्रवाणीचे कोणते कार्यक्रम पाहायचे याबद्दल कुटुंबातील वडीलधाऱ्या माणसांनी तारतम्याने विचार करणे आवश्यक आहे. अभ्यासाला पूरक ठरणारे कार्यक्रम विदयार्थ्यांनी अवश्य पाहावेत. 'आधी अभ्यास, मग मनोरंजन' हे पथ्य मात्र दूरदर्शनवरील इतर कार्यक्रमांच्या बाबतीत अवश्य पाळावे. असे झाल्यास दूरदर्शन आपल्याला मोठे वरदानच ठरणार आहे, यात शंका नाही.