Question

व्यापाराच्या प्रकारांचे वर्गीकरण दर्शवणारा ओघतक्ता तयार करा. ​

Answer 1

प्राण्यांचेवर्गीकरण: निरनिराळ्या प्राण्यांचा पद्धतशीरपणे अभ्यास करण्यासाठी काही मूलभूत शास्त्रीय तत्त्वे विचारात घेऊन त्यांचे वर्गीकरण आवश्यक आहे. प्राण्यांचे वर्गीकरण करण्याचे पहिले प्रयत्न ॲरिस्टॉटल (इ. स. पू. ३८४-३२२) या ग्रीक तत्त्ववेत्त्यांनी केले. याकरिता त्यांनी प्राण्यांचे साम्य-भेद विचारात घेतले होते. नंतर ⇨ जॉनरे (१६२७-१७०५) या ब्रिटिश जीवशास्त्रज्ञांनी आधुनिक वर्गीकरण पद्धती सुचविली. ⇨ कार्ललिनीअस (१७०७-७८) या स्विडीश शास्त्रज्ञांनी प्राण्यांची द्विपद नामपद्धती आणि वर्गीकरण पद्धती प्रथम प्रचारात आणली. १७३५ मध्ये प्रसिद्ध झालेल्या लिनीअस यांच्या Systema Naturae या ग्रंथात दिलेली वर्गीकरण पद्धती सध्या प्रचलित असलेल्या वर्गीकरण पद्धतीचा मूळ आधार समजली जाते. लिनीअस यांच्या काळापर्यंत प्राण्यांचे वर्गीकरण त्यांच्या ⇨ आकारविज्ञानावर आधारित होते. चार्लस् डार्विन यांनी क्रमविकासाची (उत्क्रांतीची) कल्पना पुढे मांडल्यावर या दृष्टिकोणातून वर्गीकरण करण्यास सुरुवात झाली यास जातिवृत्तीय दृष्टिकोण म्हणता येईल [⟶ जातिवृत्त]. यानंतर आनुवंशिकी शास्त्रात जसजशी प्रगती होऊ लागली तसतसा या शास्त्राचाही वर्गीकरणावर प्रभाव पडू लागला. या सर्व दृष्टिकोणांच्या मुळाशी प्राण्यांच्या शरीररचनेचा तौलनिक अभ्यास हे मूलतत्त्व आहे. उच्च स्तरावर वर्गीकरण करताना तीन प्रकारचे दृष्टिकोण प्रामुख्याने विचारात घेतले जातात. पहिल्या दृष्टिकोणात प्राण्यांच्या शरीररचनेतील सारखेपणा विचारात घेतला जातो. याला प्राणिसाधर्म्य असे म्हणता येईल. दुसऱ्या प्रकारात या साधर्म्यास गौण स्थान दिले आहे. यात प्रामुख्याने जातिवृत्त व वंशावळ यांचा विचार केला जातो. या रीतीने केलेल्या वर्गीकरणात व प्राणिसाधर्म्य लक्षात घेऊन केलेल्या वर्गीकरणात पुष्कळ फरक आढळतो. नेहमीच्या वर्गीकरणाप्रमाणे ॲलिगेटर व मगर हे सरीसृप (सरपटणाऱ्या) प्राण्यांत समाविष्ट केले जातात पण जर जातिवृत्त व वंशावळ यांच्या निकषावर या प्राण्यांचे वर्गीकरण केले, तर ते इतर सरीसृप प्राण्यांपासून वेगळे काढून पक्षिवर्गाच्या गटात आणावे लागतील. क्रमविकासनिष्ठ दृष्टिकोणात वरील दोन्हीही पर्यायांची तडजोड करून वर्गीकरणाचा आराखडा तयार केला आहे आणि हाच आराखडा प्रचलित वर्गीकरणात सर्वसाधारणपणे मान्यता पावला आहे.