Question

अधोलिखितस्य नाट्यांशस्य सप्रसंगं संस्कृत व्याख्या लिखत एकः सहचरः हा धिक् ! एते भिल्ला: सत्यम् एव वदन्ति। अयं समय: देशाय धर्माय च न शोभन:। परं किं क्रियेत? (असिं नि:सार्य प्रतापाय ददत्) प्रभो ! बलिं ददातु मम भवान् अनेन। न आत्मचक्षुषा मेवाड़भूमेः दुर्दशा द्रष्टुं शक्यते।
द्वितीय: सहचर: सत्यम् एव साम्प्रतं जीवनं नरकायते।
भिल्ला: हा! अस्माकम अपि जीवनेन को लाभ:? यदि वयं देशरक्षायै न किम् अपि कर्तुं समर्थाः, तदा मरणम् एव अस्माकं
श्रेयस्करम्।
प्रताप: हा धिक् ! भवन्त, सर्वे इदं किं कुर्वन्ति? आत्महननं महत्पापं वर्तते। स्थीयतां स्थीयताम्। कष्टानि सोढ़वा वीरगत्या मरणं कल्याणकर कथ्यते। इत्थम् आत्महननं तु नपुंसकानां कर्म। चिञ्चिद् धैर्येण विचारयन्तु।

Answer 1

प्रसंग -> प्रस्तुत गद्यांश: अस्माकं संस्कृतस्य पाठ्य पुस्तकात् ....... पाठात् गृहित: अस्ति| गद्यांशे अस्मिन् महाराणा प्रतापस्य स्वतंत्रतायै वर्णनं कृतम् अस्ति|

व्याख्या -> एक: बन्धु: कथयति- “हा धिक्! एते भिल्ला सत्यमेव वदन्ति| वर्तमानकाल: देशाय धर्माय च उपयुक्तं नास्ति| स: महाराणा प्रतापं कथयति भवान मम बलिं ददातु | अहं निज नेत्रेण मेवाड़भूमे: दुर्दशा द्रष्टुं न शक्नोमि| अन्य: बन्धु: कथयति अधुना अस्माकं जीवन: नरकसदृश: जायते|  

अनेन जीवनेन को लाभ:? यदि वयं देशरक्षायै न किम् अपि कर्तुं समर्थाः, तदा मरणम् एव अस्माकं

श्रेयस्करम्। प्रताप: हा धिक् ! भवन्त, सर्वे इदं किं कुर्वन्ति? आत्महननं महत्पापं वर्तते। स्थीयतां स्थीयताम्। कष्टानि सोढ़वा वीरगत्या मरणं कल्याणकर कथ्यते।