Question

जराडाकचालवा.
खाली काही मूलद्रव्यांची अणुवस्तुमाने डाल्टनमध्ये दिली आहेत व काही संयुगांची रेणू दिले आहेत. त्या संयुगांची
णुवस्तुमाने काढा
अणुवस्तुमाने →HD, O(16), N(14), C(12),K (39), S (32) Ca(40). Na(23), CIRs.5),
Mg(24), Al(27)
णुसूत्रे → NCI, MgO), KNO, HO, AICI, Ca(OHD, Mgo,HSO, INO, NaOH

​

Answer 1

उद्दिष्ट्य:

आधुनिक आवर्त सारणीचा अभ्यास करणे.

सिद्धांत:

आवर्त सारणी: ही सारखी अणु संरचना असणारी मूलद्रव्ये उभ्या स्तंभामध्ये येतील अशा प्रकारे अणुक्रमांकांनुसार लावलेली रासायनिक मूलद्रव्यांची सारणी आहे.

आधुनिक आवर्ती नियम: आधुनिक आवर्ती नियम सांगतो की “मूलद्रव्यांचे रासायनिक आणि भौतिक गुणधर्म हे त्यांच्या अणुक्रमांकाचे आवर्ती कार्य असते.” आधुनिक आवर्ती सारणी (आकृती 1) ही आधुनिक आवर्ती नियमावर आधारित आहे.समूह – आवर्त सारणीमध्ये 18 उभे स्तंभ आहेत. प्रत्येक स्तंभास समूह म्हणतात. एका समूहातील सर्व मूलद्रव्यांचे रासायनिक आणि भौतिक गुणधर्म सारखे असतात कारण त्यांच्या बाह्य इलेक्ट्रॉनची संख्या समान असते.

आवर्तने – आवर्त सारणीमध्ये मूलद्रव्ये रांगांमध्ये मांडलेली असतात. समान आवर्तनातील मूलद्रव्यांमध्ये इलेक्ट्रॉन कवचांची संख्या समान असते.

संबंधित संज्ञा:

अणुक्रमांक: मूलद्रव्याचा अणुक्रमांक हा त्या मूलद्रव्याच्या अणूच्या केंद्रकामध्ये आढळणार्‍या प्रोटॉनची संख्या असते.

वस्तुमानांक: मूलद्रव्याच्या वस्तुमानांक हा त्या मूलद्रव्याच्या अणूच्या क्रेंदकामध्ये असणार्‍या प्रोटॉन आणि न्युट्रॉनची एकूण संख्या असते.

अणुवस्तुमान: अणुवस्तुमान हे अणुकण, उप-अणुकण किंवा रेणूचे वस्तुमान असते.

विद्युत संरचना: विद्युत संरचना हे अणु किंवा रेणूच्या आण्विक किंवा रेण्वीय कक्षांमधील इलेक्ट्रॉनचे वितरण असते.

द्रवणबिंदू: मूलद्रव्य ज्या तापमानास घनरूपातून द्रवरूपात प्रवेश करते त्या तापमानास त्या मूलद्रव्याचा द्रवणबिंदू म्हणतात.

उत्कलनबिंदू: ज्या तापमानास द्रवाचा बाष्प दबाव द्रवाभवतालच्या दबावासमान होतो आणि द्रव बाष्पामध्ये रूपांतरित होते त्या तापमानास त्या मूलद्रव्याचा उत्कलन बिंदू म्हणतात.

मूलद्रव्यांचे वर्गीकरण:

सर्वात डावीकडील समूह 1 मध्ये अल्कली धातू असतात (Li, Na, K, Rb, Cs आणि Fr).

आवर्त सारणीच्या समूह 2 मध्ये अल्कमृदा धातू ही धातू मूलद्रव्ये आढळतात.

आवर्त सारणीच्या मध्यभागातील समूह 3 ते 12 मधील मूलद्रव्यांना संक्रमण मूलद्रव्ये म्हणतात. संक्रमण मूलद्रव्यांमध्ये, संयुजा इलेक्ट्रॉन एकपेक्षा अधिक कवचांमध्ये उपस्थित असतात. काही लहान अपवाद वगळता, संक्रमण धातू अणुंची विद्युत संरचना [ ]ns2(n-1)dm या रूपात लिहिता येते, जेथे आतील d कक्षेमध्ये संयुजा-कवच s कक्षेपेक्षा अधिक ऊर्जा असते.

सर्वात उजवीकडील समूह 18 मध्ये निष्क्रिय वायू असतात (He, Ne, Ar, Kr, Xe आणि Rn). त्यांच्या सर्वात बाहेरील कवचामध्ये 8 पेक्षा अधिक इलेक्ट्रॉन असतात, अपवाद He, कारण त्याचे सर्वात बाहेरील कवच K आहे आणि त्यामध्ये कमाल 2 इलेक्ट्रॉनच मावू शकतात.

अंतर्गत संक्रमण मूलद्रव्ये:

अणुक्रमांक 58 ते 71 (Ce ते Lu) असणार्‍या 14 मूलद्रव्यांना लॅंथनाइड म्हणतात आणि ती अणुक्रमांक 57 असणार्‍या लॅंथॅनम (La) मूलद्रव्यासह समान स्थानी (आवर्तन 6 मध्ये समूह 3) मांडलेली असतात कारण त्यांच्यामध्ये खूपच साम्य असते. मात्र, सोयीसाठी, त्यांना मुख्य आवर्त सारणीच्या खालील वेगळे मांडले जाते.

अणुक्रमांक 90 ते 103 (Th ते Lr) असणार्‍या 14 मूलद्रव्यांना ॲक्टिनाइड म्हणतात आणि ती अणुक्रमांक 89 असणार्‍या ॲक्टिनियम (Ac) मूलद्रव्यासह समान स्थानी (आवर्तन 7 मध्ये समूह 3) मांडलेली असतात कारण त्यांच्यामध्ये खूपच साम्य असते. मात्र, सोयीसाठी, त्यांनादेखील मुख्य आवर्त सारणीच्या खालील वेगळे मांडले जाते.

आवर्त सारणीमधील आवर्ती गुणधर्म:

आकृती 2 आधुनिक आवर्त सारणीमधील समूह आणि आवर्तनामध्ये मूलद्रव्यांच्या भौतिक आणि रासायनिक गुणधर्मातील बदल दर्शविते.