Question

५. नोकरशाहीचे स्वरूप स्पष्ट करा.​

Answer 1

Answer:

शासकीय योजना आणि ध्येयधोरणांची अंमलबजावणी करणाऱ्या अधिकारी आणि कर्मचारी वर्गाची यंत्रणा. तिला सरकारी कर्मचाऱ्यांद्वारा संचालित शासनप्रणाली असेही म्हटले जाते.नोकरशाही ही संज्ञा Bureau (ब्युरो) या फ्रेंच शब्दापासून तयार झाली आहे. Bureau म्हणजे लिहिण्याचा टेबल/डेस्क होय. Bureaucracy यास डेस्क गव्हर्नमेंट असेही संबोधल्या जाते. cracy हा एक प्रत्यय असून तो Kratos क्रेटोस या ग्रीक शब्दापासून तो तयार झाला आहे. त्याचा अर्थ शासन असा होतो. ब्युरो किंवा विभागात प्रशासकीय शक्ती केंद्रित होणे आणि राज्याच्या क्षेत्राधिकारा बाहेरच्या विषयातसुध्दा अधिकाऱ्यांचा अनुचित हस्तक्षेप असणे हा अर्थ नोकरशाहीची संकल्पनेत प्रकट होतो.

Answer 2

नोकरशाही ही अनेक विभागांची बनलेली कोणतीही संस्था असते, प्रत्येकाकडे धोरण- आणि निर्णय घेण्याचे अधिकार असतात.

• नोकरशाही आपल्या सभोवताली आहे, सरकारी संस्थांपासून ते कार्यालयांपर्यंत, शाळांपर्यंत, त्यामुळे नोकरशाही कशी कार्य करते, वास्तविक-जगातील नोकरशाही कशी दिसते आणि नोकरशाहीचे फायदे आणि तोटे हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे.

• संच व्यवहारात, नोकरशाही अनेकदा हा आदर्श साध्य करण्यात अपयशी ठरतात. अशा प्रकारे, वास्तविक जगात नोकरशाहीचे साधक आणि बाधक विचार करणे महत्वाचे आहे.

• नोकरशाहीची श्रेणीबद्ध रचना हे सुनिश्चित करते की नियम आणि नियमांचे व्यवस्थापन करणार्‍या नोकरशहांकडे स्पष्टपणे परिभाषित कार्ये आहेत.

नोकरशाहीची आवश्यक वैशिष्ट्ये:

1. जटिल बहु-स्तरीय
2. प्रशासकीय पदानुक्रम
3. विभागीय स्पेशलायझेशन
4. अधिकाराचे कठोर विभाजन
5. औपचारिक नियम किंवा कार्यपद्धतींचा मानक

#SPJ2