प्रहेलिका " इति पदस्य किम् लिंगम् ? *
Answers
Answer:
मेऽक्षिणी। यावद् गेहं गत्त्वा जानामि किन्नु खलु संविधा विहिता न वेति। (परिक्रम्य) एतद् अस्माकं गृहम्। यावत् आर्यां शब्दापयामि। आर्य इतस्तावत्।
नटी – (प्रविश्य) आर्य! इयमस्मि। आर्य दिष्ट्या खलु आगतोऽसि।
सूत्रधारः – आर्ये! किम् अस्त्यस्माकं गेहे काऽपि प्रातराशः।
नटी – अस्ति, घृतं गुडो दधि तण्डुलाश्च सर्वमस्ति।
सूत्रधारः – चिरं जीव, एवं शोभनानां भोजनानां दात्री भव। आर्ये! किमेतत् सर्वम् अस्माकं गेहेऽस्ति।
नटी – नहि नहि, अन्तरापणे।
सूत्रधारः – (सरोषम्) आः अनार्ये! एवं ते आशा छिद्यताम्। अहं पर्वताद् दूरमारोप्य पातितोऽस्मि। नटी – मा बिभीहि, मा बिभीहि। मुहूर्तकं प्रतिपालयतु आर्यः। सर्वं सज्जं भविष्यति। आर्य! अद्य ममोपवासः
अस्ति। यदि आर्यस्यानुग्रहः स्यात् तर्हि अस्मादृशयोग्यं कञ्चिद् जनं निमन्त्रयितुम् इच्छामि। सूत्रधारः – (परिक्रम्य) कुत्र नु खलु दरिद्रं योग्यं जनं लभेय। (विलोक्य) एष आर्यचारुदत्तस्य वयस्यः आर्यमैत्रेयः इत एवागच्छति। यावद् उपनिमन्त्रयामि। (परिक्रम्य) आर्य! निमन्त्रितोऽसि (निष्क्रान्तः)
(नेपथ्ये)
अन्यमन्यं निमन्त्रयतु भवान्। नाहं तावद् दरिद्रः।
शब्दार्थः, पर्यायवाचिशब्दाः टिप्पण्यश्चः- नाद्यन्ते- नान्दी + अन्ते-नान्द्याः, अन्ते, नान्दी के अन्त में। नान्दी पारिभाषिक शब्द है। नाटक विषयक पारिभाषिक शब्दों का परिचय। ‘राष्ट्रचिन्ता गरीयसी’ पाठ के अन्त में दिया गया है। तदनुसार ‘नाटकस्य प्रारम्भे विघ्नविनाशाय स्तुतिः’- अर्थात् नाटक के आरम्भ में विघ्नों को दूर करने के लिए की गई स्तुति को नान्दी कहते हैं। साहित्यदर्पण (आचार्य विश्वनाथकृत) में लिखा है