Question

पुस्तकालय पर निबंध अर्थ​

Answer 1

Answer:

pls yaar mark as brainleist pls mark as brainleist

Explanation:

इलेक्ट्रॉनिक माध्यमांमुळे वाचन मंदावलेग्रंथालये ओस पडू लागलीग्रंथासाठी येथे परदेशातूनही माणसे येतग्रंथ कपाटात पडून राहणे अयोग्यगरिबांनाही भाषण करता येईल अशी योजना हवीग्रंथालयाच्या कट्ट्यावर वाचकांची गर्दी हवीगप्पांमधून जगाची माहिती हवीग्रंथालयांमध्ये सांस्कृतिक कार्यक्रम व्हावेतभौतिक सुखाच्या मागे लागलेल्यावाचकांना वाचनासाठी वेळ नाहीआधुनिक तंत्रज्ञानाचा ही वाचनालयात शिरकाव व्हायला हवा

या एकविसाव्या शतकात दूरचित्रवाणी, संगणक, इंटरनेट यांच्या जमान्यात माणसे ग्रंथालयात जगण्याचे विसरू लागली आहेत. आपल्या समाजातील वाचनाची आवड असंगत होत चालली आहे. विशेषता: विद्यार्थी आणि व पुस्तके हातात घेतच नाहीत. मग वाचन, आणि चिंतन ही प्रक्रिया तर दूरच राहिली.

आपल्या देशाचा इतिहास सांगतो की, या भारत देशात संपन्न ग्रंथालय माहिती. जगातील वेगवेगळ्या देशातील प्रवासी येथे येत, मुक्काम करत, अनेक ग्रंथांचे, हस्तलिखिताच्या नकला करून घेत, नालंदा, तक्षशिला येथील ग्रंथालये तर त्यासाठी विख्यात होती. डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकरांसारख्या विचारवंतांनी आपल्या स्वतःची ग्रंथालये उभी केली होती. साहित्यसम्राट न चि केळकर तर ग्रंथालयाचा उल्लेख ' ज्ञानाची सदावर्ते' कसा करतात

ग्रंथालय म्हणजे केलेल्या ग्रंथाची गर्दी नव्हे, तर ग्रंथालय भक्तांची गर्दी व्हायला हवी. ग्रंथालयातील ग्रंथ शोभेसाठी नाहीत. अधिकाअधिक वाचकांनी वाचले पाहिजेत आणि त्यासाठी ग्रंथालय प्रयत्न करू शकतील. " गाव तेथे ग्रंथालय' हे आजच्या सरकारचे धोरण आहे. हे साकार व्हायला सामाजिक संस्थांनी पुढाकार घ्यायला हवा. मुख्यता: ग्रंथालय ही मोफत आणि सर्वांसाठी खुली हवी. समजा आर्थिक कारणांमुळे ते शक्य वाटत नसेल, तर निदान वाचनाची आवड असलेल्या गरीब लोकांना तरी ग्रंथालयांनी विनामूल्य सभासद म्हणून सामील करून घ्यायला हवे.

पूर्वीच्या काळी आणि आजही गावागावातून देवालय असतात. गावातील लोक तेथे सायंकाळी जातात. देवालयाच्या कट्ट्यावर टेकतात. इकडच्या- तिकडच्या गप्पा मारतात. आज गावाच्या पंचकोशी ची मर्यादा वाढली आहे. तेव्हा गावकर्‍यांनी ग्रंथालयात जायला हवे. ग्रंथालयाच्या कट्ट्यावर बसून जगाची माहिती घेतली पाहिजे. गावातील विचारवंत, कलावंत त्यांचे सांस्कृतिक कार्यक्रम ग्रंथालयात व्हायला हवे. गावाबाहेरील विचारवंत लेखक, कवी यांना गावात बोलावून त्यांच्या ज्ञानाचा फायदा गावाला मिळवून दिला पाहिजे. म्हणजे गावकऱ्यांची पाऊले आपोआपच ग्रंथालयाकडे वळतील.

एकविसाव्या शतकात अनेक नवनव्या गोष्टींची वाचन प्रिय ते वर आक्रमण केले आहे. भाकरी मागे लागणाऱ्या

माणसांना वाचनासाठी मोकळा वेळ मिळत नाही. उरणारा थोडासा वेळ तो मोबाईल आणि टीव्ही पुढे घालवतो सोशल मीडिया सारख्या अपूर्ण माहिती देणाऱ्या गोष्टींवर विश्वास ठेवतो त्यामुळे वाचन, चिंतन यापासून सुशिक्षित माणूस वंचित झाला आहे.

आजच्या युगात ग्रंथालयाला बदलत्या काळानुसार नवीन रूप आले आहे. पुस्तका बहुत आता संगणक इंटरनेट वरील व्हिडिओ मधील माहिती संकेत स्थळावरील माहिती ई-बुक पुस्तिका यावरही भरपूर माहिती उपलब्ध आहे. या माध्यमातून सुद्धा वाचन झाले पाहिजेत पण वाचन ही विश्वास सार्थ असले पाहिजे भ्रामक आणि अनाकलनीय गोष्टी वाचण्यात काही अर्थ नाही. " जिथे ग्रंथ कोंडले जातात तिथे राष्ट्र कोंडले जाते. कपाटाच्या कबरीत गाडले जातात विचारांचे मुद्दे. प्रत्येक ग्रंथ म्हणजे एक निमंत्रण !"

ग्रंथाच्या स्पर्शाने पायातल्या बेड्या तुटोत,

ग्रंथाच्या स्पर्शाने भीतीचे आकाश बनो

तर मित्रांनो  ग्रंथालय आजचे देवालय  Library Essay In Marathi Language तुम्हाला कसा वाटला हे कमेंट करून नक्की कळवा. आणि तुम्हीसुद्धा या निबंधा मधून काही चांगल्या सवयी स्वतःमध्ये चढवून घ्या वाचन हे महत्त्वाचे आहे मग ते ग्रंथ वृत्तपत्र असो की मोबाईलच्या माध्यमातून असो फक्त माहिती वाचणे यांना अर्थ नाही तर त्याविषयी संपूर्ण अभ्यास करून सकल ज्ञान अर्जंन करणे आणि योग्य गोष्टी आत्मसात करणे हे महत्त्वाचे आहे.

आजच्या युगात वाचनाची आवड कमी झाली नसून त्याचे मूळ स्वरूप बदलले गेले आहे सोशल मीडियाच्या माध्यमातून मोबाईल मोबाईल प्रत्येकाच्या हातामध्ये आहे .

pls mark as brainleist

Answer 2

Answer: पुस्तकालय शब्द पर जब हम विचार करते हैं, तो हम इसे दो शब्दों के मेल से बना हुआ पाते हैं- पुस्तक+आलय; अर्थात् पुस्तक का घर । जहाँ विभिन्न प्रकार की पुस्तकें होती हैं और जिनका अध्ययन स्वतंत्र रूप से किया जाता है, उसे पुस्तकालय कहा जाता है । इसके विपरीत जहाँ पुस्तकें तो हों लेकिन उनका अध्ययन स्वतंत्र रूप से न हो और वे अलमारी में बन्द पड़ी रहती हों, उसे पुस्तकालय नहीं कहते हैं । इस दृष्टिकोण से पुस्तकालय ज्ञान और अध्ययन का एक बड़ा केन्द्र होता है ।

प्राचीनकाल में पुस्तकें आजकल के पुस्तकालयों की तरह एक जगह नहीं होती थीं; अपितु प्राचीनकाल में पुस्तकें हस्तलिखित हुआ करती थीं । इसलिए इन पुस्तकों का उपयोग केवल एक ही व्यक्ति कर पाता था । दूसरी बात यह कि प्राचीनकाल में पुस्तकों से ज्ञान प्राप्त करना एक बड़ा कठिन कार्य होता था; क्योंकि पुस्तकें आज जितनी प्रकार की एक ही जगह मिल जाती हैं; उतनी तब नहीं मिलती थीं ।

इसलिए विविध प्रकार की पुस्तकों से आनन्द, ज्ञान या मनोरंजन करने के लिए आज हमें जितनी सुविधा प्राप्त हो चुकी हैं, उतनी इससे पहले नहीं थीं । इस प्रकार से पुस्तकालय हमारी इस प्रकार की सुविधाओं को प्रदान करने में आज अपनी महत्त्वपूर्ण भूमिका को निभा रहे हैं ।

पुस्तकालय की कोटियाँ या प्रकार कई प्रकार के होते हैं । कुछ पुस्तकालय व्यक्तिगत होते हैं, कुछ सार्वजनिक होते हैं और कुछ सरकारी पुस्तकालय होते हैं । व्यक्तिगत पुस्तकालय, वे पुस्तकालय होते हैं, जो किसी व्यक्ति-विशेष से ही सम्बन्धित होते हैं ।

ऐसे पुस्तकालयों में पुस्तकों की संख्या बहुत ही सीमित और थोड़े प्रकार को होती है । हम कह सकते हैं कि व्यक्तिगत पुस्तकालय एक प्रकार से स्वतंत्र और ऐच्छिक पुस्तकालय होते हैं । इन पुस्तकालयों का लाभ और उपयोग उठाने वाले भी सीमित और विशेष वर्ग के ही विद्यार्थी होते हैं । इन पुस्तकालयों की पुस्तक बहुत सामान्य या माध्यम श्रेणी की होती हैं ।

 

व्यक्तिगत पुस्तकालय को निजी पुस्तकालय की भी संज्ञा दी जाती है । इस प्रकार के पुस्तकालय मुख्य रूप से धनी और सम्पन्न वर्ग के लोगों से चलाए जाते हैं । ऐसे पुस्तकालयों की संख्या भी पाठकों के समान ही सीमित होती है; क्योंकि स्वतंत्र अधिकार के कारण इन पुस्तकालयों के नियम-सिद्धान्त का पालन करने में सभी पाठक समर्थ नहीं हो पाते हैं ।

संस्थागत पुस्तकालय भी पुस्तकालयों के विभिन्न प्रकारों में एक विशेष प्रकार का पुस्तकालय है । संस्थागत पुस्तकालय का अर्थ है-किसी संस्था द्वारा चलने वाले पुस्तकालय । ऐसे पुस्तकालय स्कूलों, कॉलेजों, विश्वविद्यालयों या किसी अन्य संस्था के द्वारा संचालित हुआ करते हैं । इस प्रकार के पुस्तकालय व्यक्तिगत या निजी पुस्तकालय के समान नहीं होते हैं, जो स्वतंत्रतापूर्वक चलाए जाते हैं ।

संस्थागत पुस्तकालय के पाठक न तो सीमित होते हैं और न इसके सीमित नियम ही होते हैं, अपितु इस प्रकार के पुस्तकालय तो विस्तृत नियमों के साथ अपने पाठकों की संख्या असीमित ही रखते हैं । इसलिए इन पुस्तकालयों में पुस्तकों की संख्या भी बहुत बड़ी या असीमित होती है । इसी तरह इस प्रकार के पुस्तकालयों की पुस्तकें बहुमूल्य और अवक्षय अर्थात् सस्ती और महँगी दोनों ही होती हैं । हम यह कह सकते हैं कि इस प्रकार के पुस्तकालयों की पुस्तकें महँगी होती हुई भी मध्यम श्रेणी की होती हैं ।

संस्थागत पुस्तकालयों की पुस्तकें साहित्य, संगीत, कला, दर्शन, धर्म, राजनीति, विज्ञान, समाज, राष्ट्रीय, अन्तर्राष्ट्रीय आदि सभी स्तरों की अवश्य होती हैं । संस्थागत पुस्तकालयों की संख्या सभी प्रकार के पुस्तकालयों से अधिक होती है । इस दृष्टिकोण से संस्थागत पुस्तकालयों का महत्त्व सभी प्रकार के पुस्तकालयों से बढ़कर है ।

पुस्तकालयों का तीसरा प्रकार सार्वजनिक पुस्तकालयों का है । सार्वजनिक पुस्तकालयों की संख्या संस्थागत पुस्तकालयों की संख्या से बहुत कम होती है; क्योंकि इस प्रकार के पुस्तकालयों का उपयोग या सम्बन्ध केवल बौद्धिक और पुस्तक-प्रेमियों से ही उाधिक होता है । कहीं-कहीं तो सरकार के द्वारा और कहीं-कहीं सामाजिक संस्थाओं के द्वारा भी सार्वजनिक पुस्तकालयों का संचालन होता है ।

चाहे जो कुछ हो सरकार द्वारा ये पुस्तकालय मान्यता प्राप्त होते हैं । सरकार इन पुस्तकालयों की सहायता समय-समय पर किया करती है । अत: सार्वजनिक पुस्तकालयों का भविष्य व्यक्तिगत पुस्तकालयों के समान अंधकारमय नहीं होता है ।

पुस्तकालय का एक छोटा-सा प्रकार चलता-फिरता पुस्तकालय है । इस प्रकार के पुस्तकालयों का महत्त्व अवश्य है; क्योंकि समय के अभाव के कारण लोग इस प्रकार के पुस्तकालयों का अवश्य लाभ उठाते हैं । सुविधाजनक अर्थात् घर बैठे ही इन पुस्तकालयों का लाभ उठा पाने के कारण इनका महत्त्व और लोकप्रिय होना निश्चय ही सत्य है । सीमित संख्या होने के कारण यद्यपि इन पुस्तकालयों का प्रसार कम है, लेकिन महिलाओं के लिए ये अवश्य अधिक उपयोगी है ।

पुस्तकालय ज्ञान-विज्ञान की रहस्यमय जानकारी को प्रदान करने में अवश्य महत्त्वपूर्ण भूमिका को निभाते हैं । ये हमें सत्संगति प्रदान करते हैं । हमें अज्ञान के अंधकार से ज्ञान के प्रकाश की ओर ले जाते हैं । इसलिए हमें पुस्तकालयों का अवश्य अधिक-से-अधिक उपयोग करना चाहिए ।

Explanation: