शरीरातील विविध अवयव व इंद्रिय संस्था वेगवेगळे ठेवण्याचे कार्य कोण करते? कसे?
Answers
प्राण्यांच्या शरीरात वेगवेगळे अवयव एकत्र येऊन विविध कामे करत असतात.
शरीराचे विशिष्ट काम करण्यासाठी एकत्र आलेल्या एकसमान पेशींना ऊती असे म्हणतात.
बहुपेशीय सजीवांच्या शरीरात लाखो ऊती असतात, पेशींची गटागटात विभागणी झालेली असते, प्रत्येक एक गट हा एक विशिष्ट काम करत असते. यालाच आपण अवयव म्हणतो, जसे कि फुफ्फुसे आणि श्वसन नलिका विशिष्ट उतींचा समूह आहे त्यांच्या आकुंचन प्रसारणाने श्वसनाचे कार्य केले जाते.
उतींमुळे शरीरातील विविध अवयव आणि इंद्रिय संस्था वेगवेगळे करण्याचे काम केले जाते.
प्राणी उतींचे संयोजी ऊती, अभिस्तर ऊती, स्नायू ऊती आणि चेता ऊती असे चार प्रमुख प्रकार पडतात.
मानवी शरीरात एकूण 11 प्रणाली आहेत ज्यामध्ये त्यांचे विशिष्ट अवयव असतात त्यांना अवयव प्रणाली म्हणतात.
स्पष्टीकरणः
हे स्नायू प्रणाली, पाचक प्रणाली, अंतर्ज्ञान प्रणाली, कंकाल प्रणाली, रक्ताभिसरण प्रणाली, श्वसन प्रणाली, लसीका प्रणाली, अंतःस्रावी प्रणाली, उत्सर्जन प्रणाली आणि पुनरुत्पादक प्रणाली आहेत. या सर्व प्रणालींमध्ये त्यांचे विशिष्ट अवयव असतात. तथापि, या प्रणाली कशा तरी तरी एकमेकांशी संबंधित आहेत.
त्यांच्या कार्यांबद्दल संक्षिप्त संकल्पना खालीलप्रमाणे आहेः
- स्नायू प्रणाली हालचाली प्रदान करते.
- पाचक प्रणाली अन्न बिघडते आणि त्यातून पोषकद्रव्ये शोषतात.
- इंटिगमेंटरी सिस्टम एक अडथळा म्हणून कार्य करतात, शरीराच्या अंतर्गत सामग्रीचे संरक्षण करतात, शरीराचे तापमान नियमित करतात आणि कचरा (उदा. घाम) देखील दूर करतात.
- कंकाल प्रणाली → शरीरास समर्थन देते आणि अंतर्गत अवयवांचे संरक्षण करते (उदा. रिब पिंजरा हृदय आणि फुफ्फुसांचे संरक्षण करते).
- रक्ताभिसरण प्रणाली - रक्त, पोषक, हार्मोन्स, ऑक्सिजन आणि इतर वायू शरीराच्या वेगवेगळ्या भागांमध्ये आणि त्यामधून हस्तांतरित करण्यात मदत करते.
- श्वसन प्रणाली - वायू एक्सचेंजचे स्थान म्हणजे ऑक्सिजन इन आणि शरीरातून कार्बन डाय ऑक्साईड.
- मज्जासंस्था → शरीराच्या सर्व अवयवांना विद्युत आणि रासायनिक आवेगांद्वारे एकमेकांशी संवाद साधण्यास मदत करते.
- लिम्फॅटिक सिस्टम → संसर्गाविरूद्ध शरीराच्या नैसर्गिक संरक्षणामध्ये ती महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते.
- अंतःस्रावी प्रणाली → हे शरीरातील वेगवेगळ्या अवयवांना संप्रेरक नावाच्या रासायनिक द्रव्याद्वारे गुप्त संवाद साधण्यास मदत करते.
- मलमूत्र प्रणाली - कचर्‍यापासून मुक्त होण्यासाठी शरीराला मदत करते.
- पुनरुत्पादक प्रणाली - नवीन व्यक्तींच्या उत्पादनास मदत.